Dragon Naturally Speaking en CAT-tools

Uit een enquête op Proz.com, het internationale platform voor vertalers, blijkt dat amper 10% met spraakherkenningssoftware werkt. En toch is software zoals Dragon NaturallySpeaking (hierna kortweg Dragon genaamd) bijzonder productief voor vertalers, ongeacht met welke CAT-tool ze werken. Twee keer zoveel woorden vertalen is een grove onderschatting.

Nadat je de twee grootste struikelblokken hebt overwonnen, namelijk gewenning (je hoort jezelf luidop spreken) en hoe combineer ik Dragon met mijn CAT-tool, verdubbel je moeiteloos je productiviteit en zelfs meer (*). Maar eerlijk is eerlijk, de combinatie van Dragon met mijn eerste CAT-tool, Trados, heeft ervoor gezorgd dat ik een tweede CAT-tool, namelijk MemoQ, heb aangekocht.

Dragon is een spraakherkenningssoftware die eigenlijk is gemaakt voor het  dicteren van teksten . Het spreekt dus ergens wel voor zich dat je in combinatie met andere programma’s — zoals CAT-tools — je toetsenbord nog zal nodig hebben en dat (compatibiliteits)problemen niet uitgesloten zijn.

Dat ondervond ik dus tot mijn grote frustratie met Trados Studio 2019 en deed mij besluiten om MemoQ uit te proberen. Het resultaat zat hem veeleer in de perceptie: de tijdswinst blijft nagenoeg hetzelfde maar gevoelsmatig gaat het sneller omdat met name het corrigeren van fouten veel gebruiksvriendelijker gaat, wat een heleboel frustraties wegneemt.

Wanneer je MemoQ combineert met Dragon, geniet je  twee enorm grote voordelen in vergelijking met Trados Studio 2019 (en latere versies, want het probleem zit hem in de opbouw van de software):

– een veel  grotere nauwkeurigheid  (dus minder correcties nodig),
– en corrigeren gaat ook  eenvoudiger  (minder frustraties en minder afleiding).

Als ik Dragon in Trados Studio 2019 vergelijk met Dragon in MemoQ 9.4, zie ik helaas geen significante, doorwegende voordelen. Integendeel, omdat Dragon in MemoQ zo gebruiksvriendelijk is, ben ik volledig overgestapt naar MemoQ. Temeer ook omdat MemoQ nog veel meer voordelen biedt, buiten gebruikscomfort met spraakherkenningssoftware, maar dat is een ander onderwerp.

Het grote — en meteen ook gevaarlijke — nadeel van Trados zit hem in de omslachtige correctiemethode: omdat je correcties via een apart venster — het ‘Dicteervenster’ — moet aanbrengen, ben je al snel geneigd om ze met de hand even snel in het Trados-segment zelf te verbeteren, maar Dragon ‘leert’ zo niet dat het woord fout was . Gevolg: het verkeerde woord wordt zo opgeslagen en hoe vaker je het handmatig verbetert, hoe dieper het zich nestelt en hoe vaker jij erover gaat struikelen en het moet verbeteren.

Wil je toch met Trados werken, dan kan je het hele segment ook in het dicteervenster dicteren, maar je CAT-functies werken hier niet (dus geen Concordance Search, termbase,…) en de kans bestaat dat je bronsegment achter het dicteervenster verscholen zit.

Je moet dus voor elk segment volgende commando’s  geven: “ Open Dicteervenster ”+ (… dicteer vertaling…) + “ Klik overzetten ” + “ Druk Control+Enter ” (of jouw snelfunctie voor Confirm and Update in Trados) en dat segment na segment…

Het enige wat ik heb opgemerkt is dat in het Dicteervenster vertalen in het begin de minst foutgevoelige dicteermethode is.

Werk je rechtstreeks in het segment in Trados, moet je echt streng zijn voor jezelf en corrigeren zoals het hoort, want anders vervuil je onherroepelijk je lexicon en blijven de correcties je achtervolgen .Dit geldt trouwens ook voor MemoQ maar daarin moet je enkel “ Corrigeer + woord ” en hij stelt je 9/10 het juiste woord voor.

Dragon maakt bepaalde functies zoals een termbase, AutoSuggestDictionary en voorvertaling overbodig. Daarom is een  tekst met veel fuzzies  dan ook minder geschikt voor gebruik met Dragon. Ik vermoed echter wel dat dicteren nog altijd sneller is dan deze functies, maar het hangt uiteraard wel van je werkwijze af: wie werkt met de  Fragment Assembly in MemoQ  bijvoorbeeld, zal er minder baat bij hebben dan wie net zoals ik liever blanco begint.

Ook in toeristische teksten met veel dorps- en stadsnamen kan Dragon minder handig zijn. Je kan de namen weliswaar toevoegen aan het lexicon, maar als ze maar één maal voorkomen, kost dat toevoegen meer tijd dan nodig.

Ook teksten met  veel tags , kan het minder handig zijn om met Dragon te werken, omdat Dragon helaas geen commando heeft om tags te plaatsen (al denk ik persoonlijk dat het al heel erg gesteld moet zijn om er geen tijdswinst aan over te houden).

Ook voor wie nood heeft aan  achtergrondmuziek , of  verkouden  is, is Dragon minder geschikt.

Voor wie nog twijfelt, geef ik hieronder een grafiekje met geschatte tijden zonder Dragon en mijneffectieve tijden met Dragon (van vertaling tot de definitieve oplevering). De tijden zijn uitgedrukt in halve dagen.

Ter info: wie werkt in Wordfast Classic zal volgens mij net zo vlekkeloos werken als in MemoQ (of misschien zelfs nog beter) omdat dit volledig gebaseerd is op Microsoft Word en dus geheel compatibel zou moeten zijn met Dragon.

Over dit onderwerp – vertalingen dicteren – is trouwens een wetenschappelijk artikel (*) gepubliceerd dat de voordelen heel duidelijk in de kijker zet:
– Dicteren gaat tot zes keer sneller.
– De multimodale werkwijze (door dicteren te combineren met je muis en je klavier) is de meest efficiënte manier.
– Je vertaling dicteren is beter voor je concentratie dan de tekst intypen en zorgt dat je minder snel moe wordt.
– Bij sommige vertalers verhoogde het de kwaliteit van hun finale vertaling omdat ze (bij strakke deadlines) meer tijd overhielden voor research en een grondige nalezing.
– Al dicterend vertalen vermindert je stressniveau en verhoogt het aantal woorden dat je per minuten kunt vertalen.

Met dit laatste ben ik het niet helemaal eens, het kan ook je stressniveau verhogen is mijn ervaring. Vooral als je al enige tijd niet meer je vertaling hebt ingesproken en je weer naar Dragon teruggrijpt om sneller vooruit te gaan. Dan is het niet Dragon maar de tijdsdruk die voor meer stress zorgt.

(*) Bron: Traduire à haute voix (‘By Julián Zapata & Elizabeth C. Saint (University of Ottawa, Canada))