Soms lijkt het wel of het beroep van freelance vertaler en tolk overbodig lijkt te worden: er zijn immers toch machinevertalingen zoals Google Translate en DeepL. Wat hierbij vaak vergeten wordt, is dat vertalen synoniem is van interpreteren, hertalen tot een duidelijke, niet mis te verstane, heldere boodschap in een andere taal. En zelfs al weet u wel dat Google Translate echt niet biedt wat u zoekt, hoe weet u dan voor wie u moet kiezen? Een vertaalbureau of zelfstandig vertaler?

Vertalen in de ruime zin van het woord

Vertalen begint niet bij het omzetten van woordjes van de ene in de andere taal. Vertalen begint bij de voorbereiding: is het een pdf-bestand, een Powerpoint, een Indesign-bestand of een Excel-bestand waar de vertaling in de tweede kolom moet worden ingevoerd,…? Elk soort bestand vergt een andere aanpak.

Na de voorbereiding volgt de analyse: met behulp van professionele vertaalsoftware – CAT-tools zoals dat heet in het vakjargon – maakt de vertaler een analyse van de vertaling:

• Om hoeveel woorden gaat het?
• Heeft de klant misschien ook terminologie of reeds vertaald referentiemateriaal waarmee rekening moet worden gehouden?

Daarna maakt de vertaler een planning op voor de verdere stappen:
– de effectieve vertaling in het vertaalprogramma (ca. 2500-3000 woorden/dag)
– de naleesronde van zijn vertaling (ca. 1000 woorden/uur, bij voorkeur minstens één dag na de vertaling) + spellingscontrole en QA-check in het vertaalprogramma.
– de laatste naleesronde in het uiteindelijke formaat: hier ziet de vertaler de tekst voor het eerst effectief in het aan te leveren formaat, soms zijn zinnen te lang (bijv. in Powerpoint-presentaties), is een bepaalde overgang tussen bepaalde zinnen toch niet zo goed gekozen (nadeel van vertaalprogramma’s: elke zin is een nieuw ‘segment’, waardoor je als vertaler soms verbanden mist),…

OK, gesnapt, maar dan? Wie levert wat ik wil? De freelance vertaler of een vertaalbureau?

Ten eerste moet u nadenken over de kwantiteit en eventuele randactiviteiten: gaat het om grote volumes op korte termijn (40.000 woorden of meer) of moet de tekst worden vertaald naar bijv. 27 talen? Moet er ook DTP-werk gebeuren of gebeurt dat door uw drukker?

Is het antwoord op één of meerdere van die vragen “ja”, dan is een vertaalbureau waarschijnlijk de beste oplossing. Maar opgelet, vertaalbureaus zijn er in allerlei maten en gewichten:

• internationale vertaalbureaus (LSP’s – Language Service Providers),
• grote vertaalbureaus (met meerdere projectmanagers), al dan niet met ISO-certificering,
• kleine vertaalbureaus (waar de eigenaar zelf ook vertaler is),
• en de zelfstandige vertalers die eventueel zoals ik samenwerken in een netwerk van freelancevertalers.

Megagrote versus grote vertaalbureaus

Bij de megagrote vertaalbureaus gaat het vaak om (Amerikaanse) bedrijven met vestigingen over de hele wereld. Dit lijkt misschien de ideale partner voor u als u meerdere talen nodig heeft, maar dergelijke bureaus hebben meer na- dan voordelen:

– het contact is heel onpersoonlijk: zowel u als de leverancier (freelancevertaler) worden als een nummer behandeld, u heeft ook zelden tot nooit dezelfde contactpersoon.
– de prijs-kwaliteitverhouding is allesbehalve: u betaalt vooral de overheadkosten (ca. 70 %) en slechts in beperkte mate voor de vertaling (ca. 30 %): hun vertalers worden zwaar onderbetaald, met als gevolg dat professionele vertalers zich niet verwaardigen tot een samenwerking met hen.
– zij functioneren puur als doorgeefluik, ook ‘brievenbusbureaus’ genoemd.
– kwantiteit is belangrijker dan kwaliteit: alles moet snel gaan, er is nauwelijks bereidheid tot het beantwoorden van vragen. De vertaling wordt lang niet altijd door moedertaalsprekers gedaan.

Als u denkt dat deze mastodonten alleen in het buitenland te vinden zijn, vergist u zich. Ook België heeft er zo (minstens) één.

Maar ook al heeft een gewoon groot vertaalbureau meestal slechts één vestiging en zou u dus verwachten dat er een meer persoonlijke aanpak is, toch functioneren heel veel van hen ook louter als brievenbusbureau. En zelfs al zijn ze ISO-gecertificeerd – en zouden ze dus een revisieronde moeten organiseren – de realiteit is vaak puur bedrog, is mijn persoonlijke ervaring (zie mijn artikel: Een vertaalbureau met ISO-certificaat: een meerwaarde of niet). Vraag daarom altijd uitdrukkelijk of er een revisieronde door een tweede persoon wordt ingelast. U zou niet de eerste zijn die het verwacht, maar niet krijgt.

Alle vertaalbureaus – of het nu gaat om de LSP’s of de gewone grote vertaalbureaus – zijn volledig afhankelijk van de freelancevertalers. Zij leveren — in onderaanneming — de effectieve vertaling én revisie. Oorspronkelijk was het verschil tussen vertaalbureaus en freelancevertalers dat vertaalbureaus een revisieronde moesten inlassen en freelancevertalers niet, maar de realiteit zegt tegenwoordig veeleer het omgekeerde: wilt u zeker zijn van dat er in uw vertaling geen enkel verkeerd woord staat, werk dan rechtstreeks met een freelancevertaler (maar vraag hem voor de zekerheid of hij ook een revisor inschakelt).

Kleine vertaalbureaus en freelancevertalers schermen niet met een ISO-certificering, voor hen is er maar één ding dat telt: onberispelijke vertaalkwaliteit. Voor mij is het een vanzelfsprekendheid dat ik alleen vertaal naar mijn moedertaal (native speaker) en dat ik een revisie laat doen door een collega, want ik zou echt niet willen dat er iets wordt gepubliceerd dat ik over het hoofd heb gezien.

In mijn oorspronkelijke artikel “Vertalen doe je niet eventjes” dat ik heb geschreven in mijn beginnersjaren, haalde ik aan dat de prijzen van freelancevertalers lager zouden liggen dan die van vertaalbureaus, omdat wij geen overheadkosten hoeven in te calculeren. Helaas moet ik op mijn woorden terugkomen: mijn ervaring is dat vertaalbureaus onrealistische prijzen hanteren. Prijzen waar geen enkele freelancevertaler zijn boterham mee kan verdienen, laat staan dat er voor die prijs een degelijke revisie mogelijk is. Wanneer u een keuze moet maken tussen een freelancevertaler of een (groot) vertaalbureau, moet u dus kiezen tussen kwaliteit of de prijs:

Wilt u het goedkoop en/of snel en doet de kwaliteit er niet toe, dan is een groter vertaalbureau dat prijzen van maximaal 0,11-0,14 €/woord hanteert waarschijnlijk de beste vertaalpartner.

Meer hierover in mijn artikel: Een marktconforme prijs voor vertalingen.

Als u echter geen slecht figuur wilt slaan en voor kwaliteit gaat, bent u vaak beter af wanneer u direct bij de bron, de vertaler dus, aanklopt. En dankzij social media en diverse netwerkevents kent elke vertaler diverse concullega’s: zo kunt u bij EP Vertalingen niet alleen terecht voor vertaalwerk vanuit het Frans en het Duits naar het Nederlands. Ook voor vertalingen naar het Frans, Duits en Engels mag u bij mij aankloppen

Eén contactpersoon en vaste duo’s per taal

Bij EP Vertalingen verzorgt steeds dezelfde vertaler uw vertalingen, in tegenstelling tot wat bij bureaus het geval is want daar geldt vaak “wie het eerst komt, eerst maalt”. Dit heeft één groot voordeel: uw vertaler raakt steeds meer vertrouwd met uw bedrijf, met uw terminologie en ‘ziet’ uw bedrijf evolueren. Dit lijkt misschien niet zo belangrijk, maar als de vertaling van uw softwarehandleiding door iemand anders gebeurt dan de vertaling van de software zelf, dan kan dit voor verwarring zorgen.

In een vertaalbureau mag er dan weliswaar nog een revisor door de tekst gaan, maar niets is zeker dat die er ook daadwerkelijk de vertaalde handleiding bijneemt, of meer nog, dat die zelfs maar op de hoogte is van het bestaan van de vertaling van de handleiding. Bij EP Vertalingen blijft alles in één hand: ik coördineer en controleer alles zelf en geef ook het nodige referentiemateriaal mee aan de vertaler in kwestie, ook al is dat steeds dezelfde vertaler per klant.

Ieder zijn vakgebied

In tegenstelling tot vertaalbureaus die alles aanbieden (zie mijn artikel De geloofwaardigheid van ‘Wij kunnen alles’), ben ikzelf ben gespecialiseerd in technische vertalingen (handleidingen, EG-inbouwverklaringen, productfiches,…). Creatievere teksten zoals brochures, flyers, persmateriaal en websitevertalingen doe ik eveneens, net zoals licht juridische teksten zoals disclaimers, algemene voorwaarden, …

Hebt u echter een pittig gerechtelijk dossier dat beëdigd moet vertaald worden of bent u op zoek naar een financiële en medische vertaler, verwijs ik u meteen door naar gespecialiseerde collega’s onder het motto “ieder zijn vak”. Hebt u toch graag dat ik het allemaal voor u regel, dan doe ik dat uiteraard graag voor u.

Els Peleman
EP Vertalingen