De onderliggende titel ‘Neue Wege im digitalen Zeitalter’ van de BDÜ Konferenz maakte mij in eerste instantie bijzonder sceptisch. Ik dacht meteen “Niet weer een conferentie waar machinevertalingen verheerlijkt worden,” maar het programma bood veel meer dan dat. Met zeven zalen waarin zowel workshops, groepsdiscussies als gastsprekers hun ding deden, was er keuze te over om het niet alleen over machinevertalingen te hebben. En toch moet ik zeggen dat net de sessie over machinevertalingen mij het meeste is bijgebleven…

Deutsche Gründlichkeit

De locatie, het World Conference Center in Bonn, straalde echt professionaliteit uit- – of zal ik veeleer zeggen ‘Deutsche Gründlichkeit’? Dat voelde je ook door het hele programma. In de Plenarsaal werden we eerst verwelkomd door de zeer joviale gastheer, Simon Diez, die naast moderator ook tolk van beroep is, hoorde ik van een Duitse tolk die spontaan een praatje met mij sloeg. De toon was meteen gezet.

Daarna kwam een spreker van de Europese Commissie die vertelde hoe het digitale tijdperk voor hen de zaken vereenvoudigde – de tolken krijgen alle info digitaal doorgestuurd en de planning wordt ook via een softwareprogramma gemaakt dat is gebaseerd op de software waarmee luchthavens werken om vliegtuigen netjes na elkaar te laten opstijgen – maar ze vertelde ook over de mentale omwenteling die dit teweegbracht: niet alleen zijn de oudere tolken niet altijd mee met de digitalisering, de tijden dat de tolken bij wijze van spreken naast de ministers en andere hoge pieten zaten is voorbij, ze zitten nu in een aparte cabine wat een grotere afstand tussen de twee groepen creëert.

En dat geldt ook voor de directe medewerkers van de ministers. Ook zij mogen de zittingen niet meer direct bijwonen en missen dus cruciale informatie omdat ze alleen maar te horen krijgen wat de ministers hen vertellen.

SEO-vertalingen

De eerste sessie op vrijdagochtend was van Marion Rhodes die gespecialiseerd is in SEO-vertalingen. Omdat ik hier zelf nog niet zo lang geleden een training over had gevolgd, was het een beetje een herhaling, maar zij gaf mij wel twee nieuwe inzichten:

• Er bestaan echt SEO-(vertaal)bureaus en die zijn zeer dringend op zoek naar SEO-specialisten.
• Ze gaf in haar presentatie een schema van hoe zij de keywords rangschikt en hoe zij in haar argumentatie de klant probeert te overtuigen om de juiste keywords in te zetten.

Technische documentatie

In de sessie over Content Management Systems voor technical writers legde Olga Dmitrieva uit hoe grote fabrikanten – zij gaf Liebherr als voorbeeld – met CMS werken voor al hun documentatie (handleiding, website, productfiches,…) en hoe zij dankzij zo een Content Management System enorm veel geld besparen op vertaalwerk.

Ook al werkt bij mijn weten nog geen enkele van mijn fabrikant-klanten met een dergelijk systeem, ik vond het toch zeer leerrijk omdat dit de toekomst is en dan is inzicht in dergelijke programma’s toch wel mooi meegenomen.

Zij gaf ook duidelijk aan hoe vertaalwerk via dergelijke systemen wordt geëxporteerd en wat je als vertaler van je klant moet eisen als hij je te beperkte informatie stuurt.

Technische vertalers zonder CAT-tool zijn ten dode opgeschreven.

Terminologie in machinevertalingen

De sessie ‘Das Terminologieproblem in der maschinellen Übersetzung’ is de sessie die mij het meest zal bijblijven en waar ik als eerste mee aan de slag wil. Niet alleen was de mannelijke spreker, Daniel Zielinski, een echte entertainer, hij wond er ook geen doekjes om:

“Het gaat in deze sessie alleen over terminologie, niet over stijl en andere MT-issues”.

Daarmee was ook meteen duidelijk wat je kon verwachten.

Hij vergeleek de verschillende adaptieve machinevertaalsoftware die compatibel zijn met CAT-tools – er zijn er nog verbazingwekkend veel meer – met elkaar qua kostprijs, trainingsduur, talencombinaties, de voor- en nadelen, welke formaten, de ervaringen tijdens hun pilootproject….

Maar het waren de grafieken die mijn mond deden opvallen. En dat meen ik letterlijk. Van elke adaptatieve MT liet hij in grafieken zien wat de resultaten waren voor en na de training voor verschillende categorieën fouten (de juiste terminologie, de juiste schrijfwijze, synoniemen,…).

En als afsluiter vergeleek hij alle tools in twee grafieken met de generische, niet-adaptatieve DeepLPro. En dat bevestigde wat ik al wist van DeepLPro… (lees hiervoor mijn blog: De plugin van DeepLPro: machinevertaling een hulpmiddel of niet?).

Eerlijk is eerlijk, dit heeft mijn kijk op MT grondig veranderd. Ik zie nu in dat het als hulpmiddel onder bepaalde omstandigheden – waaronder talencombinaties, soort tekst, vaste klanten met grote volumes en zeer specifieke terminologie – bijzonder nuttig kan zijn.

Helaas zijn die voorwaarden op de meeste van mijn klanten (nog) niet van toepassing, maar ik ga mij er wel in verdiepen en het toch uitproberen.

“Jedes adaptives MÜ-Programm gibt nach Training circa. 95% weniger Terminologiefehler.”
Daniel Zielinski – Loctimize

Na deze sessie had ik afgesproken met een projectmanager van een Zwitsers vertaalbureau waarvoor ik regelmatig werk. Bij hen is het gebruik van MT strikt verboden omdat hun klanten hen verbieden met cloudtoepassingen te werken. Toen ik haar vroeg of haar vertaalbureau te lijden heeft onder machinevertalingen, zei ze: “Eigenlijk niet, de discussie rond machinevertalingen versus menselijke vertalers is eigenlijk op dezelfde argumenten gebaseerd als Laienübersetzer versus professioneller Übersetzer. Dat stemde mij wel bijzonder hoopvol. Er zijn dus nog bureaus die MT niet als een bedreiging zien.”

GDPR

Uiteraard kwam ook het topic GDPR uitgebreid aan bod in drie sessies:

• John O Shea, Stefanie Bogaerts: Common European GDPR guidelines for the translation industry
• Monica Dr. Marchetto: Online-Marketing im digitalen Zeitalter: die Europäische Datenschutzgrundverordnung
• Ahmet Yildirim: Datenschutzfallen: DSGVO-Fallen für Dolmetscher*innen und Übersetzer*innen

John O Shea van FIT Europe gaf duidelijk aan dat de experten en de verschillende landen het op verschillende vlakken van mening verschillen, wat voor veel onduidelijkheid zorgt. Daarom roept hij alle vertalers en tolken op om hun enquête ‘GDPR survey for freelance translators and interpreters’ in te vullen.

Stefanie Bogaerts van Freeling gaf hier een aantal voorbeelden van waarvan één mij bijzonder is bijgebleven: stel je buurman die garagist is, komt bij je langs voor de vertaling van zijn echtscheidingspapieren. Hij heeft uiteraard geen kaas gegeten van die hele wetgeving, wat maakt dat jij eigenlijk niet alleen data processor bent maar ook data controller. En dat laatste houdt in dat jij de plicht hebt zijn vrouw hierover te informeren. Maar wat dan met de geheimhoudingsplicht?

Conclusie: er is nog veel werk aan de winkel vooraleer alles duidelijk is voor ons beroep, of althans toch voor vertalers en tolken die met persoonsgegevens werken tijdens de uitvoering van hun job (dus andere gegevens dan louter facturatiegegevens e.d.).

Wat voor mij deze infosessie zo bijzonder maakte, is dat ik voor het eerst een tolk aan het werk heb gehoord: deze sessie was in het Engels en werd naar het Duits vertolkt door onder andere Franz Kubaczyk, de enige mannelijke tolk die volgens het programmaboekje heeft getolkt op het event, en hij deed dat echt schitterend!

De tweede sessie ging over de juridische aspecten bij online marketing en was een opfrissing van wat ik al wist: je hebt voor alles de toestemming nodig en het feit dat de gegevens in het impressum op een website staan, impliceert niet dat je de toestemming hebt om die te gebruiken.

De laatste sessie ‘Datenschutzfallen: DSGVP-Fallen für Dolmetscher*innen und Übersetzer*innen’ werd gebracht door Ahmet Yildrim, een Duitse tolk-advocaat met Turkse roots. Zijn eerste ‘valkuil’ gaf na de sessie meteen voer voor discussie tussen mij en een aantal Duitse vertalers.

Wil je daarover meer weten, dan raad ik je aan om je in te schrijven op de interactieve dag ‘Van freelancevertaler naar vertaalbureau’, want daar wil ik dieper op dat thema ingaan. Een klein tipje van de sluier licht ik wel al op in mijn laatste video op Facebook….

Met twee andere valkuilen ga ik wel meteen aan de slag:

• de versleuteling van bestanden bij het versturen van bijlagen per mail,
• het informeren van klanten over de bewaartermijn van vertalingen.

Ook hierover wil ik dieper ingaan op de interactieve dag ‘Van freelancevertaler naar vertaalbureau’.

Wat ik uit deze en vele andere gesprekken met Duitse collega-vertalers heb geleerd, is dat de GDPR-wet in Duitsland door sommigen naar de letter wordt nageleefd, maar dat er toch ook een grote groep is die het net zoals wij Belgen met een korreltje zout neemt, precies ook door alle onduidelijkheid die eromheen heerst (bijv. wat met bestaande TM’s?).

Terminologiebeheer en woordenboeken

Tot slot heb ik nog twee infosessies van Acolada gevolgd rond hun woordenboekplatform UniLex en Velingua. Eigenlijk waren het drie sessies, maar omdat dit platform helaas geen tweetalige woordenboeken Duits-Nederlands en/of Frans-Nederlands aanbiedt, loonde het sowieso voor mij niet de moeite om ook de derde sessie over het manueel invoeren van eigen terminologie te volgen.

Ik vond het wel zeer boeiend om te weten dat een dergelijk platform bestaat en dat je op zo’n platform via abonnementen allerlei onlinewoordenboeken met één klik op de knop (via WebLookup in Trados en Websearch in MemoQ) kan raadplegen.

Tip: je kan hier ook eentalige, verklarende woordenboeken in abonnementvorm aan koppelen (bijv. het Fachwörterbuch Elektrotechnik, of het Wörterbuch der industriellen Technik of Siemens Elektronik). Dat is wel iets wat ik ga onthouden, je weet nooit. Ook handig om weten: Velingua – voor het extraheren van termen uit documenten – herkent ook de Genitiv en ziet dat dus niet als een nieuwe term.

Maar jammer genoeg zit Nederlands dus niet in hun talenpakket, hoewel ze meer dan 24 talencombinaties met Duits en/of Engels aanbieden….

Dat is wel ergens een klein minpuntje aan de conferentie: voor sommige talencombinaties was niet alles wat werd aangeboden mogelijk. Dat was ook zo met de Adaptive MT: voor Duits-NL zijn er slechts twee opties en voor Frans-Nederlands, als ik me niet vergis, zelfs maar één….

Workshops

Er waren ook een heleboel interessante workshops op deze confernetie, alleen waren die zo snel volgeboekt dat je er heel snel bij moest zijn. Ik had heel graag de workshop over REGEX (Regular Expressions) gevolgd maar zelfs op het moment dat ik mij inschreef, was die al volledig volzet.

Tip voor de organisatoren: het is aan te bevelen om workshops waar heel veel animo voor is, twee keer te organiseren. Ik hoop nu dat deze nog eens in een webinar wordt aangeboden.

Ook de tolken kwamen aan hun trekken

De BDÜ is de Duitse vakvereniging voor Duitse vertalers én tolken. En dat maakte deze conferentie zo bijzonder gevarieerd: elke dag was er ook voor de tolken wel iets, zeker op de laatste dag kwamen zij uitgebreid aan bod.

Een tip naar de volgende editie toe: misschien moet de BDÜ ook overwegen om in het programma iets voor lesgevers, taaltrainers en ondertitelaars te voorzien. Zij zijn dan misschien wel niet de belangrijkste doelgroep, maar heel wat vertalers/tolken bieden meerdere activiteiten aan. Zo ook mijn Belgische collega-vertaalster Els Kennis (Metatekst) met wie ik op de conferentie had afgesproken.

Netwerken

Een heel grote pluim voor de BDÜ voor hun netwerkinitiatieven! De organisatie heeft op allerlei manieren getracht om vertalers met elkaar in verbinding te brengen. Zo was er een speeddating – helaas kwam ik daar te laat achter – maar er was ook bijna permanent de mogelijkheid te netwerken in de Rheinlobby, waar je trouwens ook een prachtig uitzicht had op de Rijn.

Aan de hand van de briefjes op de tafels kon je zien welke specialisaties de mensen aan dat tafeltje hadden. Althans dat was toch de bedoeling, maar niet alle specialisaties waren vertegenwoordigd: Technik stond er bijvoorbeeld niet tussen, wel Erneuerbare Energien en Patentwesen… Een collega had daarom dan maar zelf Technik op de achterkant van het kaartje geschreven aan het tafeltje waar zij stond.

Nog één klein minpuntje: het kaartje met onze naam en talen erop was niet zo goed ontworpen: de naam en de talen waren veel te klein gedrukt en de lanyard was iets te lang.

Ook onder de deelnemers zelf waren er initiatieven om elkaar te leren kennen: dankzij Marian Pyritz werd ik uitgenodigd om samen met de andere Nederlands-Duitse vertalers te lunchen en zo leerde ik meteen een heleboel nieuwe vertalers kennen!

Maar ook gewoon tussendoor, tijdens de koffiepauzes, was er altijd wel iemand waarmee je een praatje kon slaan. Jammer genoeg heb ik niet mijn Duits-Franse vertalers gevonden waarnaar ik op zoek was maar omgekeerd Frans-Duits heb ik zeer interessante mensen leren kennen. En wie weet zit er zelf een samenwerking met een Duitse collega in die op zoek was naar een nieuwe Nederlandse technische vertaler!

Ja, ik mag met recht en rede stellen dat dit voor mij een bijzonder geslaagde conferentie was. Dit is zeker voor herhaling vatbaar. Dank je wel BDÜ voor de bijzonder gesmeerd lopende organisatie van wat toch echt wel een mega-event mag worden genoemd!

Wil je nog meer lezen over de BDÜ conferentie? Lees dan zeker ook de blog van collega Thomas Baumgart: ‘Übersetzen und Dolmetschen 4.0: “Remove the fear factor’.