Afgelopen maand ben ik bijna de hele maand zoet geweest met de vertaling van een hotelwebsite met toeristische beschrijvingen van bezienswaardigheden. Dat kan toch niet moeilijk zijn, zie ik u denken?  Misschien niet, als u denkt aan letterlijk vertalen wat er staat, maar als u op een website van een grote hotelketen op zoek bent naar een hotel in Berlijn en u ziet bij de 5 hotels overal dezelfde zinsconstructies in de trend van “De Dom ligt op wandelafstand van het hotel”; “Bij ons krijgt u een gezond biologisch ontbijt geserveerd” en “Het openbaar vervoer brengt u overal in de stad”. Hoe groot is dan de kans dat u door de saaie beschrijvingen afhaakt en een andere website raadpleegt? En precies dat is de kracht van een goede websitevertaling, en al helemaal bij zaken die potentiële gasten moeten aanzetten ook echt bij hen een kamer te zoeken en stoppen met websites te vergelijken.

Transcreatie, lokalisatie en copywriting in één

Bij dergelijke vertalingen komt heel wat denkwerk kijken. De zinnen ogen misschien simpel in de brontaal, maar het is aan de vertaler om ervoor te zorgen dat de tekst in de vertaalde versie het doelpubliek ook echt aanspreekt en triggert. Dat vergt kennis van transcreatie:

Bij transcreatie wordt afgeweken van de reguliere vertaalprocedure. Vaak kan niet eens meer worden gesproken van ‘vertaling’. Dat komt omdat transcreatiespecialisten de originele content wel als uitgangspunt nemen, maar meer kijken naar de beoogde bedoeling, de branding, bijbehorende afbeeldingen en andere elementen van de overkoepelende boodschap of marketingcampagne. (definitie van ‘transcreatie’ volgens SDL).

Transcreatie kan soms ook gewoon voor reclameslogans of zelfs puur voor de kleuren gevraagd worden. Zo heb ik nog niet zo lang geleden voor een chocolademerk de verpakkingskleuren zwart-geel afgeraden voor België.

In dit grote hotelproject dat vanuit het Duits naar het Nederlands moest vertaald worden, komt het er in de eerste plaats op neer om verwijzingen naar typisch Duitse situaties weg te laten. Zo was er bijv. sprake van een verwijzing naar een rockband uit de DDR-tijd. Niemand buiten Duitsers zelf legt dat verband. Op meerdere plaatsen waren er ook citaten uit Duitstalige songteksten in de beschrijvingen verwerkt. Het is dan zaak om a) een Nederlands equivalent met dezelfde boodschap te bedenken b) het gewoon weg te laten (als het echt niet anders kan).

Een goede toeristische vertaling spreekt de lezer aan en leest alsof hij in die taal is geschreven.

Berlijn, Lederhose, Schduagerd en Alten Peter

Heel nauw verbonden met transcreatie is ook lokalisatie: het aanpassen van de vertaling aan de doelgroep. Berlin wordt bijvoorbeeld Berlijn in het Nederlands, maar het Alte Rathaus en de Landtag blijven gewoon Duits, net zoals dat ook het geval is met de Reguliersgracht in Amsterdam in de Duitse versie. Zoals gezegd moet je gebouwen en steden zoveel mogelijk vertalen, althans toch als de Nederlandse benaming voldoende gekend is. Als richtlijn ga ik hiervoor altijd uit van Wikipedia, maar er zijn twijfelgevallen. Wat doe je bijvoorbeeld met  ‘Oktoberfest’ en ‘Lederhose’?

Lederhosen op het Oktoberfest

Verwijzingen naar omgangstaal zoals ‘Mainhaittan’ (voor Frankfurt am Main) en ‘Schduagerd‘ (voor Stuttgart) kunnen behouden blijven, mits uit de rest van de tekst duidelijk blijkt waarnaar het verwijst en/of wat erachter zit.  Desnoods moet je als vertaler zelf extra tekst toevoegen, zoals ik gedaan heb bij ‘Alten Peter’.

Een heel moeilijke in deze tekst was de Wiense uitdrukking ‘Schmäh’. Algemeen verwijst dit naar trucjes en foefjes, maar in het Weens gaat het om de typische Weense humor en omgangstaal, iets helemaal anders (en veel positiever!) dus!

Vlot, aantrekkelijk, en een echte call-to-action

Maar naast al het opzoekwerk, het wikken en wegen is het vertalen van dergelijke teksten ook een ware zoektocht naar synoniemen, andere zinswendingen uitproberen en vooral de regels van copywriting toepassen, voor zover mogelijk. In dit geval was dat helaas nauwelijks mogelijk omdat de Duitse copywriters zelf ook die regels niet hadden toegepast: de hele tekst – zo’n 33.000 woorden – was doorspekt met ‘wurden’, ‘werden’ en ‘können’, dus helemaal worden, zullen en kunnen vermijden zat er niet in (je kunt een brontekst wel enigszins rechttrekken maar echt helemaal herschrijven zou pure copywriting zijn en geen vertaling meer).

Tip voor vlotte teksten: vermijd werkwoorden zoals worden, zullen en kunnen in websiteteksten. Spreek uw lezer aan en prikkel hem direct.

En ook in dit soort teksten moet ik af en toe op Taaladvies controleren of een constructie mag. Bijvoorbeeld: Mag een zin beginnen met ‘Want’? Maar niet alleen taalkundige controles zijn hier nodig, in dergelijke teksten moet je ook echt controleren of je de geschiedkundige uitleg correct interpreteert. Zo wist ik bijvoorbeeld niet dat de Sagrada Familia in Spanje pas in 2026 volledig klaar is en dacht ik dat ik de brontekst fout begreep, maar het is dus wel degelijk zo.

Een tekst vlot vertalen houdt ook in verschuiven, zinnen aan elkaar breien en alles even laten rusten om het daarna als een neutrale lezer weer ter hand te nemen en kritisch te zijn.

Creatieve teksten vertalen die ook echt de lezer moeten prikkelen, vraagt enorm veel (taal)vaardigheden, geduld en concentratie, maar vooral creativiteit en de juiste insteek. Een briefing met de klant kan hierbij al veel soulaas bieden.

Mail me gerust als je een creatieve vertaling hebt!