Blogopmaak

De opvolger van Google Translate: de schrik van elke menselijke vertaler?

Els Peleman • nov. 06, 2017

Er is heel veel te doen rondom digitalisering en machinalisering in het huidige tijdperk: er zijn apps die je bloedsuikerspiegel meten, robots die eenzame ouderen gezelschap houden, … En tools en applicaties die voor jou vertalen. Google Translate is ongetwijfeld de bekendste, maar hij heeft een opvolger en die zet soms behoorlijk indrukwekkende resultaten neer: DeepL.  Omdat ik van collega-vertalers (***) met IT’ers in hun kennissenkring al gehoord heb dat ze meelijwekkende blikken krijgen omdat het beroep van vertaler over enkele jaren volledig zal verdwenen zijn, kreeg ik toch wel wat schrik: pikken programma’s zoals DeepL straks mijn job – technische handleidingen vertalen –  in? Met een bang hartje nam ik de proef op de som…

 

Waarvoor kunt u machinevertalingen zoals DeepL gebruiken?

Machinevertalingen zijn, zoals ook Frieda Steurs in haar boek Taal is Business zegt, uitstekend geschikt voor massavertalingen tegen een onmenselijk tempo , bijv. voor eBay, beoordelingen op Booking.com, Amazon,… Ook voor wie even snel iets wil opzoeken om een idee te krijgen van wat er bedoeld wordt, is het een makkelijke en snelle oplossing.

Ook van teksten met een vast stramien wordt gezegd dat machinevertaalsoftware de markt zal  overnemen. Handleidingen worden hierbij vaak als voorbeeld genoemd, want die zijn immers altijd dezelfde manier opgebouwd en hebben bijgevolg veel stukken tekst die in elke handleiding terugkeren .

Terugkerende stukken

Een stuk tekst dat in elke handleiding terugkomt, zijn de veiligheidsvoorschriften met de bijbehorende symbolen. In de vertaling van een handleiding voor een ‘zwenkbare werkkooi’ – dat is de benaming die de fabrikant van een hoogtewerkersplatform hanteerde in het Nederlands – ging DeepL al meteen bij de titel van dit hoofdstuk de fout in:

Vertaling DeepL
Mijn vertaling: Symbolen en betekenis van de veiligheidsinstructies

 

Ik geef toe dat deze titel ook in het Duits niet zo heel bijzonder goed gekozen is, maar ook de vaste titels gebruiken behoort tot het takenpakket van de vertaler: dat doet een machine dus nog altijd niet.  

Een ander onderdeel dat altijd terugkeert, is de opsomming van de van toepassing zijnde EN-normen en andere richtlijnen, maar zelfs hier faalt DeepL vaak echt faliekant, en dat terwijl het hier om vaste Europese vertalingen gaat.

In een andere Duitse vertaling van een handleiding stond er in het origineel: Richtige Einstellungen kontrollieren. DeepL vertaalde dit letterlijk, terwijl het uiteraard moet zijn: Controleer of de instelling juist is. Slecht geschreven bronteksten kan een machine dus ook nog altijd niet rechtbreien.

Beter dan Google Translate, maar nog altijd maar matig

De vertaling van de veiligheidsinstructies was over het algemeen van een matige kwaliteit, matig want er zaten toch wel een aantal frappante fouten in:

  • Cruciale informatie ontbreekt: u nmittelbar drohendes Risiko en möglicherweise drohendes Risiko werden ‘onmiddellijk gevaar’ en ‘mogelijk risico’. In beide gevallen werd het feit dat het ‘dreigend’ niet vertaald, iets wat toch wel belangrijk is omdat om ‘dreigende situaties’ gaat. Bovendien vertaalt hij Risiko twee keer anders (consistent vertalen is voor handleidingen soms van cruciaal belang).
  • Foute vertalingen: Grundlegende Sicherheitshinweise zijn geen ‘algemene veiligheidsinstructies’ maar fundamentele veiligheidsinstructies. W ichtige grundlegende Informationen is dan ook zeker geen ‘belangrijk basische informatie’.
  • Hij gaat altijd via het Engels – vandaar dat  grundlegende  ‘basische’ wordt, en als hij het even niet weet, laat DeepL gewoon het Engels: Gefahr von Körperverletzungen , een zeer gebruikelijk uitdrukking, wordt het onbegrijpelijke ‘gevaar van injury tot voorzichten’ en Sicherheitseinrichtingen ‘Veiligheid devices’. Opzoeken en even verder nadenken kan een machine dus ook niet.
  • Hij kijkt niet naar referentiemateriaal : in het geval van ‘ Arbeitsplattform Schwenkbar’ had hij in het referentiemateriaal – en de titel van het document – kunnen zien dat de klant ‘zwenkbare werkkooi’ als term gebruikt. Nu zou u kunnen stellen dat een menselijke revisieronde dit probleem met een zoeken en vervangen heel eenvoudig kan oplossen, maar niets is minder waar, want:
  1. het is HET platform maar DE werkkooi, dus je moet de hele tekst doorlezen om ook de termen met tussenvoegsels aan te passen (en niet zoals ik bij een tekst van een verwarmingsfabrikant heb meegemaakt: het ventiel => het klep en het bypassklep).
  2. DeepL is niet consistent: Arbeitsplattform Schwenkbar wordt hefwerkplatform “SWIVELING”, hefwerkplatform “PIVOTABLE”, hefwerkplatform “TILTING”, werkplatform; het veel logischere ‘hoogtewerkersplatform’ of ‘hoogtewerkerscabine’ kwam ik nergens tegen.
  • Ook bij idiomatische uitdrukkingen die eigen zijn aan handleidingen, ging deze machinevertaalsoftware de mist in: zo kan het niet in acht nemen van de veiligheidsinstructies leiden tot lichamelijke letsels of de dood. ‘Overlijden’ zoals wat DeepL voorstelt, is in handleidingen niet gebruikelijk: ook al zijn sommige woorden synoniemen, bepaalde tekstsoorten geven soms de voorkeur aan één bepaalde term .
  • Ik stelde ook vast dat als ik een heel tekstblok liet vertalen, ik een ander resultaat kreeg dan zin per zin, waardoor de ‘stabiele’ kwaliteit van de automatische vertaling ook zeer twijfelachtig is.

Van toestelbeschrijvingen bakt DeepL niet veel

Zoals wat ik hierboven al aangaf, houdt hij geen rekening met specifieke – bijvoorbeeld door de klant opgegeven – terminologie, maar hij doet wel meer fout:

a) Omdat hij niet kan interpreteren

Duitse brontekst : Es ist daher nötig, dass man für die potenziellen Gefahren, die mit der Benutzung der Arbeitsplattform  verbunden sind, immer sensibler wird.

DeepL: Daarom is het noodzakelijk om steeds gevoeliger te zijn voor de mogelijke gevaren die verbonden zijn aan het gebruik van het hefwerkplatform.

Mijn vertaling: Daarom moeten de operatoren steeds bedacht zijn op de mogelijke gevaren bij het gebruik en de bediening van de werkkooi.

b) Omdat de bijzinnen in elkaar overlopen

DeepL: Neem geen alcohol, medicatie of andere middelen in voor of tijdens werkzaamheden die van invloed zijn op de mentale en fysieke conditie van de machine en het vermogen om de machine met een hefwerkplatform te bedienen kunnen aantasten.

Het gevaar van de ‘betere’ machinevertalingen

Het staat buiten kijf dat DeepL een pak beter is dan Google Translate. Als DeepL een vertaling niet weet, dan ‘gokt’ het, en soms zijn deze gokken best goed – vermoedelijk omdat bij DeepL de kwaliteit van de data beter gecontroleerd is – , maar ‘best goed’ wil nog altijd niet zeggen dat het echt 100% juist is.

Dat betekent dat dergelijke neurale machinevertalingen – zoals DeepL is opgezet en ook de huidige Google Translate nu functioneert – een verhoogde alertheid van de proofreader vragen: kromme, rare zinnen zoals die van statische machinevertalingen (zoals Google Translate oorspronkelijk is opgebouwd) vallen meteen op, maar een tekst die er in vogelvlucht ‘best goed’ uitziet, kan er hier en daar toch echt volledig of net naast zitten en dit soort zaken detecteren vergt van een revisor een zeer hoge mate van concentratie en kritisch denken bij de PEMT (Post-Editing Machine Translation). (****)

En er is nog een bijkomend gevaar… Als je denkt: “Dat zit wel snor” loop je het risico dat je het niet meer gaat checken en dat je dus niet de gestandardiseerde vertaling gebruikt. Ik denk hierbij meteen aan de EN-normen die ik hierboven al aankaartte: bij sommige normen zat hij echt compleet fout, terwijl ik verwacht had dat DeepL mij in dat deel gemakkelijk zou kunnen evenaren (en mij in snelheid zelfs zou overtreffen), maar niets is dus minder waar. Als ik het het aan DeepL had overgelaten, had de operator van de werkkooi nooit de EN-normen kunnen terugvinden waarnaar verwezen werd.

Conclusie

Ook al is het resultaat in sommige gevallen best indrukwekkend, de kwaliteit kan absoluut niet tippen aan de kwaliteit van een professionele menselijke vertaler, of zoals uit een onderzoek van Lemonde (*) bleek:

Il est toujours facile de leurrer un traducteur automatique, et même quand les phrases sont correctes, sur la longueur, le lecteur ressent le côté froid de la machine. Néanmoins, les progrès sont réels…. Tout en restant loin des performances humaines.

In dit geval ging het om een heel eenvoudige handleiding voor een werkkooi, maar ik zou de kwaliteit zeker nog niet “behoorlijk” durven noemen. Iets wat bepaalde vertaalbureaus die machinevertalingen promoten en ook aan hun klanten aanbieden, wel durven doen. Ik hou mijn hart vast bij wat hij doet met supertechnische vertalingen of nieuwe technieken en uitvindingen waarvoor nog geen vertaling bestaat…

En neen, het ligt niet aan het Duits, bij een vertaling vanuit het Frans naar het Nederlands van een armspiertoestel en een fiets waren de resultaten ronduit lachwekkend.

Deep L kan dus interessant zijn om iets op te zoeken, maar neem het met een korreltje zout, en laat het zeker niet zo publiceren!

Opgelet: het gebruik van DeepL is niet zonder risico! 

Ook al is het gebruik van Google Translate en DeepL heel voor de hand liggend voor u, denk toch eerst even goed na, want alles wat u hierin opzoekt, wordt op het internet gegooid en is – voor wie goed zoekt – toegankelijk! Een Noors bedrijf verbiedt zijn medewerkers om dingen online te laten vertalen, precies omdat ze online vertrouwelijke informatie hebben teruggevonden!(**)

En gelukkig zijn er meerdere bedrijven – en gelukkig ook vertaalbureaus – die hun teksten niet zo maar te grabbel gooien!


(****) Met hulp en ondersteuning van Joke Daems, doctor-assistent aan de Faculteit Letteren en Wijsbegeerte van de Universiteit van Gent.

Andere interessante artikelen over dit thema

–  Machinevertaling: hoe degelijk is die echt al? Over DeepL en consoorten
( Sébastien Devogele/Déesse)
Wat niet in de krant kwam te staan – uitgebreid interview met Isabella Massardo voor artikel ‘Google Translate krijgt vertalers niet klein’ in de Telegraaf
–  Ich will den Hals langsam atmen (Der Spiegel)
–   Maschinelle Übersetzer: DeepL macht Google Translate Konkurrenz
–  10 reasons why machine translation will hardly ever replace human translators

 

MemoQ is een systeem dat je helpt bij het vertalen. Je kan hieraan ook DeepLPro koppelen.
door Els Peleman 13 mrt., 2024
"ChatGPT gaat jouw job overbodig maken". Ik ben daar nog niet zo zeker van... Maar hoe goed is geavanceerde AI zoals AGT? Lees hier mijn eerste bevindingen.
Hoeveel kost een goede vertaling?
door Els Peleman 05 mrt., 2024
Hoeveel kost een goede vertaling? Lees hier waar je op moet letten en wat een realistische prijs is voor een vertaling gemaakt door een professionele vertaler.
Vertalingen in meerdere talen
door Els Peleman 31 jan., 2024
Stel, je bent een groot internationaal bedrijf en je hebt vertalingen nodig in verschillende talen. In dat geval klop je waarschijnlijk het beste aan bij een vertaalbureau. Maar waar moet je allemaal op letten? Dit artikel is gebaseerd op een waargebeurd verhaal van een internationaal bedrijf dat aan den lijve ondervonden heeft hoe belangrijk het is om daar bij stil te staan - en wat er gebeurt als je dat niet doet...
door Els Peleman 26 jan., 2024
Een vertaling uitbesteden is meer dan alleen maar de tekst doorsturen naar de vertaler. De projectmanager moet de tekst bekijken, analyseren en vaak ook nog extra vragen stellen vooraleer je echt de vertaling kan opstarten.
door Els Peleman 24 jan., 2024
Ik heb al heel veel geschreven over mijn ervaring met machinevertalingen, te beginnen met GoogleTranslate en daarna DeepL en DeepLPro. Dat is telkens vanuit mijn standpunt – een vertaler die zijn toekomst bedreigd ziet worden – bekeken, maar dat is slechts één perspectief. Het andere perspectief is misschien nog wel veel belangrijker voor de toekomst van ons beroep…
door Els Peleman 22 nov., 2023
Je hoort de gekste verhalen over hoeveel woorden een vertalers per uur aankan, van 3000 tot zelfs 6000 woorden. Maar er zijn zoveel factoren die hierbij een rol spelen, dat je hier zeker geen vast cijfer op kan plakken.
Meer posts
Share by: