Is DeepL beter dan Google Translate?
Er is heel veel te doen rondom digitalisering en artificiële intelligentie: er zijn apps die je bloedsuikerspiegel meten, robots die eenzame ouderen gezelschap houden, … En er zijn tools en applicaties die voor jou vertalen. Vertalers zijn overbodig, nu vraag je het gewoon aan DeepL, Google Translate of ChatGPT, toch? Niets is minder waar. Net zoals er nog steeds dokters nodig zijn om de bloedsuikerspiegelresultaten te analyseren, verpleegkundigen om eens echt te luisteren naar wat ouderen hebben en ook actie te ondernemen, zo zijn professionele vertalers nog altijd cruciaal voor een vlekkeloze communicatie. Maar waarvoor kan je die vertaalmachines en AI dan wel gebruiken?
De massavertalingen
Vertaalmachines zijn, zoals ook Frieda Steurs in haar boek Taal is Business zegt, uitstekend geschikt voor massavertalingen tegen een onmenselijk hoog tempo. Denk maar aan eBay, reviews op Booking.com, Amazon, Airbnb… Ook als je even snel iets wil opzoeken om een idee te krijgen van wat er bedoeld wordt, volstaat DeepL of Google Translate ruimschoots.
Al jarenlang - mijn eerste blog over Google Translate dateert van 2017 - wordt gezegd dat handleidingen en gebruiksaanwijzingen toch altijd hetzelfde zijn en dus perfect voor Google Translate kunnen vertaald. Toch blijkt uit elke test die ik doe, dat vertaalmachines nog heel vaak, soms zelfs op onbegrijpelijke simpele zaken, de bal compleet misslaan. Niet alleen heeft elke handleiding heeft zijn finesses, zijn klemtonen, vaak zitten er ook innovatieve dingen in, waar zelfs nog geen vertaling voor bestaat. En zoals gezegd, soms lukt het vertaalmachines zelfs niet eens om vaste begrippen juist te vertalen.
Terugkerende stukken
Een stuk tekst dat in elke handleiding terugkomt, zijn de veiligheidsvoorschriften met de bijbehorende symbolen. In de vertaling van een handleiding voor een ‘zwenkbare werkkooi’ – dat is de benaming die de fabrikant van een hoogtewerkersplatform hanteerde in het Nederlands – ging DeepL al meteen bij de titel van dit hoofdstuk de mist in:
Ik geef toe dat deze titel ook in het Duits niet zo heel bijzonder goed gekozen is, maar ook dat doet een professionele vertaler: niet zo fraaie titels vertalen tot de vaste titels van een handleiding. Een vertaalmachine slaagt hier na al die jaren nog steeds niet in.
Ook de opsomming van de van toepassing zijnde EN-normen en andere richtlijnen is een vast onderdeel van een handleiding, maar zelfs hier faalt DeepL faliekant. En als je dan weet dat hiervoor officiële, Europese vertalingen bestaan, dan is dat werkelijk onbegrijpelijk.
Maar het belangrijkste is toch dat een vertaalmachine er nog steeds niet in slaagt slecht geschreven bronteksten recht te breien en te interpreteren. En logisch ook:
een machine kan niet denken en dus ook niet interpreteren.
Beter dan Google Translate, maar nog altijd maar matig
De machinevertaling door DeepL van de veiligheidsinstructies was over het algemeen van een matige kwaliteit, maar er zaten toch wel een aantal frappante fouten in:
- Cruciale informatie ontbrak: unmittelbar drohendes Risiko en möglicherweise drohendes Risiko werden ‘onmiddellijk gevaar’ en ‘mogelijk risico’. In beide gevallen werd het feit dat het ‘dreigend’ niet vertaald, iets wat toch wel belangrijk is omdat om ‘dreigende situaties’ gaat. Bovendien vertaalt hij Risiko twee keer anders (consistent vertalen is voor handleidingen soms van cruciaal belang).
- Foute vertalingen: Grundlegende Sicherheitshinweise zijn absoluut geen ‘algemene veiligheidsinstructies’ maar fundamentele veiligheidsinstructies. Wichtige grundlegende Informationen is ook zeker geen ‘belangrijk basische informatie’.
- DeepL gaat altijd via het Engels – vandaar dat grundlegende ‘basische’ wordt, en als de vertaalmachine het even niet weet, houdt hij gewoon het Engels:
Gefahr von Körperverletzungen - een zeer gebruikelijk uitdrukking - wordt ‘gevaar van injury tot voorzichten’ en Sicherheitseinrichtingen ‘Veiligheid devices’.
Ook extra opzoekingswerk doen en even verder kijken dan wat er staat kan een machine niet. Een vertaalmachine kijkt ook niet naar referentiemateriaal: in het geval van ‘Arbeitsplattform Schwenkbar’ had hij in het referentiemateriaal – en de titel van het document – kunnen zien dat de klant ‘zwenkbare werkkooi’ als term gebruikt.
Zoals wat ik hierboven al aangaf, houdt hij geen rekening met specifieke – bijvoorbeeld door de klant opgegeven – terminologie, maar hij doet wel meer fout:
DeepL kan niet interpreteren
Duitse brontekst : Es ist daher nötig, dass man für die potenziellen Gefahren, die mit der Benutzung der Arbeitsplattform verbunden sind, immer sensibler wird.
DeepL: Daarom is het noodzakelijk om steeds gevoeliger te zijn voor de mogelijke gevaren die verbonden zijn aan het gebruik van het hefwerkplatform.
Mijn vertaling: Daarom moeten de operatoren steeds bedacht zijn op de mogelijke gevaren bij het gebruik en de bediening van de werkkooi.
Bijzinnen die in elkaar overlopen
DeepL: Neem geen alcohol, medicatie of andere middelen in voor of tijdens werkzaamheden die van invloed zijn op de mentale en fysieke conditie van de machine en het vermogen om de machine met een hefwerkplatform te bedienen kunnen aantasten.
Het gevaar van de ‘betere’ machinevertalingen
Het staat buiten kijf dat DeepL vaak beter is dan Google Translate. Maar als DeepL, en bij uitbreiding ook ChatGPT, een vertaling niet weet, dan ‘gokt’ het, en soms zijn deze gokken best goed, maar ‘best goed’ wil nog altijd niet zeggen dat het echt 100% juist is.
Je zou nog kunnen stellen dat DeepL of AI je wel kan helpen om sneller te vertalen, dat klopt, maar als je kijkt hoeveel tijd je nadien nog kwijt bent om alles te controleren, na te lezen, dan schiet er van die tijdswinst niets meer over, integendeel, soms heb ik het gevoel dat ik zelfs nog langer bezig ben.
Dat vraagt een verhoogde alertheid van de proofreader: kromme, rare zinnen zoals die van statische machinevertalingen (zoals Google Translate oorspronkelijk is opgebouwd) vallen meteen op, maar een tekst die er in vogelvlucht ‘best goed’ uitziet, is een heel andere zaak.
Conclusie
Ook al is het resultaat in sommige gevallen best indrukwekkend, de kwaliteit kan absoluut niet tippen aan de kwaliteit van een professionele menselijke vertaler, of zoals uit een onderzoek van Lemonde (*) bleek:
Il est toujours facile de leurrer un traducteur automatique, et même quand les phrases sont correctes, sur la longueur, le lecteur ressent le côté froid de la machine. Néanmoins, les progrès sont réels…. Tout en restant loin des performances humaines.
Bepaalde vertaalbureaus promoten machinevertalingen en AI en vergelijken het met de kwaliteit van een menselijke vertaler, dat is een heel gevaarlijke stelling: ik heb nog geen enkele machinevertaling gezien die een menselijke, professionele vertaler evenaart, zelfs niet bij eenvoudige teksten zoals deze gebruiksaanwijzing voor een werkkooi.
Ik hou mijn hart vast bij wat hij doet met supertechnische vertalingen of nieuwe technieken en uitvindingen waarvoor nog geen vertaling bestaat…
En neen, het ligt niet aan het Duits, bij een vertaling vanuit het Frans naar het Nederlands van een armspiertoestel en een fiets waren de resultaten ronduit lachwekkend.
(*)
Quel est le meilleur service de traduction en ligne ?
(Le Monde)
(**)
Warning about translation web site: Passwords and contracts accessible on the Internet :
(Noorse krant)
Lees ook zeker mijn meer recente artikels machinevertalingen, DeepL (Pro) en Google Translate en AI.
EP Vertalingen
Kastanjelaan 8
2200 Herentals
info@ep-vertalingen.be
Tel.: +32 495 27 16 94
Btw-nummer: BE 0779 995 806
© EP Vertalingen - developed by InMaSol