Als technisch vertaalster ben ik, zoals de naam al zegt, gespecialiseerd in technische vertalingen. Handleidingen zijn daar één luik van, maar ik vertaal daarnaast ook softwaremenu’s. En daar zijn toch wel een aantal punten waar jij als klant (of de technical writer in jouw bedrijf) rekening moet mee houden, zodat er later tijdens de vertaling geen onoverkomelijke problemen ontstaan. Het is dus zaak dat je er vanaf het ontwerp van de software al rekening houdt met de beperkende factoren bij eventuele latere vertalingen.
De ene taal is de andere niet
Een eerste beperkende factor is de taal: de ene taal is langer dan de andere. Zo zijn de Duitse termen ‘Soll-Wert’ en ‘Ist-Wert’ kort en bondig, maar in het Nederlands is de vertaling een pak langer: streef- of richtwaarde zijn de kortste varianten voor het eerste begrip maar voor Ist-Wert is het al veel moeilijker: reële/gemeten/effectieve waarde.
Soms zie je in vertaalde softwaremenu’s en handleidingen dan ook vaak letterlijk ‘Moet’ en ‘Is’ staan, maar de vraag is maar of dit voor de operator van het programma duidelijk is . Het zijn in elk geval niet bepaald gebruikelijke begrippen.
Karakterbeperking
Omdat het aantal karakters vaak gewoon wordt ingesteld aan de hand van de eerste taal waarin de software is geschreven, geeft dit bij softwarevertalingen heel vaak onbegrijpelijk afgekorte vertalingen waardoor de operator het noorden kwijt raakt, met eventueel zware letsels tot gevolg. En daar komt mogelijk ook jouw aansprakelijkheid als fabrikant om de hoek luren.
Nochtans is dit heel eenvoudig op te lossen wanneer de softwareontwikkelaar bij het schrijven een zo hoog mogelijk aantal vrije karakters inlast. In dat geval zullen, als het toch nog te weinig karakters zouden zijn voor de vertaling, de afkortingen in de softwarevertalingen op z’n minst begrijpelijk zijn.
Vraag daarom aan uw softwareontwikkelaars bij het ontwerpen van nieuwe programma’s het aantal karakters op het maximum in te stellen, je weet immers nooit of uw machines ooit in het buitenland een succes zullen worden.
Bij software hoort een handleiding
Softwarevertalingen bestaan eigenlijk altijd uit twee luiken: enerzijds heb je de softwaremenu’s en anderzijds de handboeken. En precies in omgekeerde volgorde worden ze het beste vertaald: eerst de handleiding – zo krijgt de vertaler inzicht in de machine – en vervolgens de softwaremenu’s – dan weet hij waarvoor die menuknoppen dienen.
Is de handleiding al vertaald, lever dan zeker de handleiding mee zodat de vertaler kan gaan opzoeken in de handleiding hoe bepaalde knoppen of menu-opties zijn vertaald. Het is voor de operator bijzonder verwarrend als hij in de handleiding niet dezelfde knopvertalingen terugvindt als in het softwaremenu zelf.
Ik hamer hier niet voor niets op: ik heb een klant die pertinent weigert zijn handleidingen te laten vertalen. Alleen de softwaremenu’s en de knoppen worden vertaald, maar het is als vertaler dan bijzonder moeilijk om alles juist te interpreteren bij gebrek aan context. En het is voor een nieuwe operator ongetwijfeld net zo onhandig als hij iets moet gaan opzoeken in een handleiding in een andere taal. Ik kan mij ook heel goed voorstellen dat dit gevaarlijke situaties kan veroorzaken bij machines!
Instrueer de vertaler
Vertel de vertaler voor die de software – hoe klein ook – bedoeld is. Zo vertaalde ik een rekentool voor melkinstallaties, maar het was absoluut niet duidelijk of het stappenplan bij de tool bedoeld was voor de onderhoudswerkplaats van de melkinstallaties of voor het melkveebedrijf zelf?
Dit is van groot belang voor de toonzetting en de opzet van de vertaling, want een term zoals ‘économique’ betekent voor de ene partij een besparing, maar voor de andere net winst.
Soms heeft ontwikkelaar een gekke bui, maar de vertaler niet
In het stappenplan werd ik nog met een ander ‘probleem’ geconfronteerd: de softwareontwikkelaar gebruikte ineens voor een bepaalde toets zeer informeel taalgebruik. De toets om naar het configuratiemenu te gaan, heette in het Frans ‘C’est parti!’ (met inbegrip van het uitroepteken).
Letterlijk zou dit ‘En we zijn vertrokken!’ of ‘Vooruit met de geit!’ zijn, maar als vertaler is het dan toch zaak om de stijl van de gehele tekst – en niet van de uitspringer – te handhaven.
Ook dit valt onder ‘vrij vertalen’, al is het eigenlijk net het omgekeerde.
Vertaalprogramma’s geven houvast bij technische vertalingen
Het voordeel van vertaalprogramma’s is dat zij toelaten om het maximumaantal karakters in te stellen, dat wil zeggen dat de vertaler ofwel bepaalt hoeveel karakters de vertaling maximaal mag bedragen een procentuele marge instelt waarvan de vertaling mag afwijken.
Het vertaalprogramma geeft dan een waarschuwing wanneer de vertaling van die zin deze grens zou overschrijden.
Dankzij vertaalprogramma’s kan de vertaler ook voor consistentie zorgen tussen de handleiding en de softwaremenu’s. Dit doet de technisch vertaler door:
- een terminologielijst aan te leggen tijdens de vertaling van de handleiding die hij dan later ook toepast voor de vertaling van de softwaremenu’s;
- of indien de handleiding reeds vertaald is, deze vertaling in zijn vertaalprogramma te importeren zodat hij daarin sneller kan zoeken;
- na de vertaling een quality check uit te voeren die controleert of hij de begrippen overal constistent heeft toegepast.
Wil je meer weten over de voordelen van professionele vertaalsoftware, dan raad ik u aan om mijn artikel: “Hoe werkt een professionele vertaler in de praktijk?” te lezen.
Voor meer informatie over de specialisatie(s) van EP Vertalingen verwijs ik naar het artikel: Mijn vertaalspecialisatie technische handleidingen en gebruiksinstructies.
Recente Reacties