ISO-gecertificeerde vertaalbureaus: een meerwaarde of niet?

Als je op zoek gaat naar betrouwbare vertaalbureaus voor jouw vertaalwerk, zul je algauw zien dat heel wat grotere vertaalbureaus ISO-gecertificeerd zijn. In de vertaalsector zijn er twee ISO-normen: ISO 17100 en ISO 18587:2017.

ISO is een kwaliteitsmanagementsysteem. De naam zegt het zelf al: alles draait om kwaliteit. Dat geldt ook zo voor ISO 17100, maar naar mijn gevoel in veel mindere mate voor 18587, de ISO-norm voor Post-Editing Machine Translation, afgekort PEMT.

Bij de ISO-norm ISO 17100  (voorheen NEN 15038) mag je er als opdrachtgever vanuit mag gaan dat:

1. Alle vertalers over de juiste kwalificaties beschikken en zich regelmatig bijscholen.
2. Alle vertalingen standaard worden nagekeken door een revisor, d.w.z. dat een tweede vertaler de vertaling grondig naleest en bron- en doeltekst naast elkaar legt.

De ISO-norm 18587 is een norm die bepaalt waaraan machinevertalingen moeten voldoen. De norm geeft zelf al aan dat machinevertaling niet voor alle teksten geschikt is.

“It is recommended to use translation services in line with ISO 18587 when dealing with short deadlines, limited budgets or large volume translations with repetitive content and an extensive translation memory available. “

Dat laatste stukje is cruciaal ‘repetitive content and an extensive translation memory available’. Alleen als aan deze voorwaarden is voldaan, kan er nog kwaliteit gegarandeerd worden. Maar helaas is de praktijk helemaal anders. Post-editors krijgen in de meeste gevallen:

• teksten die totaal niet geschikt zijn voor machinevertaling (vb. marketingmateriaal, SEO-websitevertalingen,...),
• pittige dossiers waar geen uitgebreid vertaalgeheugen voor beschikbaar is,
• megalange teksten zonder enige vorm van repetiviteit (waardoor de post-editor het risico loopt zaken over het hoofd te zien),
• ...

Bovendien eisen vertaalbureaus dat je als post-editor over een PEMT-certificaat beschikt, maar als puntje bij paaltje komt, wordt alles wat je in zo’n opleiding leert, compleet overboord gegooid. Het draait hem helemaal niet om kwaliteit, maar alleen om geld.  

Goed vertaalwerk wordt nog altijd gedaan door menselijke vertalers

Bij bureaus die zijn gecertificeerd volgens de ISO-norm ISO 17100, ligt het iets genuanceerder. Daar zijn er effectief nog wel vertaalbureaus die kwaliteitszorg hoog in het vaandel dragen en alles doen volgens de norm, dat wil zeggen werken met professionele vertalers die zich regelmatig bijscholen en een revisieronde door een tweede vertaler inlassen. Maar het is alleen voor jou als opdrachtgever - en ook voor de vertalers zelf - niet duidelijk welke bureaus nu wel en welke niet werken volgens de regels.

Mijn eigen persoonlijke ervaring is dat het ISO-kwaliteitskeurmerk bij veel vertaalbureaus - in het bijzonder bij de zeer grote LSP's die volop bezig zijn alle kleinere op te kopen - een dode letter is.

Geautomatiseerd platform tot veilingklokjes

Heel veel ISO-gecertificeerde, grotere vertaalbureaus werken met een platform zoals Plunet of XTRF om jobs op te posten. Op zich is dat geen probleem als er een persoonlijke mail aan gekoppeld wordt met de vraag of jij als vertaler beschikbaar bent voor die deadline.

Maar het wordt wel bijzonder problematisch als op het moment dat jij de opdracht wilt bekijken op het platform, de job al weg is. Hoe kan in zo’n geval gegarandeerd worden dat de ‘meest gekwalificeerde vertaler’ de vertaling gaat doen, als vertalers gewoon klakkeloos de job aannemen?

Nog andere vertaalbureaus werken zelfs met een soort veilingsysteem waar een klokje aftelt. Als jij niet op tijd reageert, gaat de job gewoon naar een ander. Opnieuw stelt zich de vraag: krijgt een gekwalificeerd vertaler, die misschien gefocust aan het werk is, wel de kans om die opdracht grondig te bekijken? Mijn ervaring is dat ik, en met mij nog veel andere collega's, ver weg blijven van dit soort bureaus omdat dit allesbehalve professioneel is, nochtans ook een voorwaarde van de ISO-norm: dat het gehele vertaalproces soepel moet verlopen.



Nog andere vertaalbureaus geven op hun website aan dat ze met ‘qualified translators and reviewers’ werken, maar als je aan de andere kant van de werkrelatie zit, zie je als vertaler dat ze helemaal niet met revisors werken maar zelf even snel een kwaliteitscontrole doen, zonder dat ze ook maar een van beide talen machtig zijn.

Of ze zetten er op hun platform bij “Let op: deze vertaling wordt niet meer nagelezen, wees dus zeer aandachtig op fouten.” En dat terwijl de klant dus echt wel uitging van een vlekkeloze vertaling, wat dat ook moge inhouden.

Deze klant heeft nu ingezien dat een ISO-certificering weinig betekenis heeft. Dat je veel beter rechtstreeks met de vertaler kan werken. 

Direct bij de bron: werk rechtstreeks met de vertaler

Naar mijn gevoel heb je helemaal geen ISO-certificering nodig om kwaliteit te krijgen. Je hebt een vertaler nodig met hart en ziel voor zijn vak. Een vertaler die er alles aan doet om een vlekkeloze vertaling af te leveren. Die zelf weet dat daar een revisieronde, met eventueel zelf sparring, absoluut onontbeerlijk zijn.

Bij mij gaat er niets buiten zonder dat er eerst nog een tweede vertaler het vertaalwerk heeft nagelezen. En je mag ook zeker zijn dat je geen machinevertaling krijgt. In mijn andere blogs lees je waarom.