Wees alsjeblieft voorzichtig met DeepL

Elk jaar doe ik een test met DeepL om te kijken of ik moet vrezen voor mijn job. Technische vertalingen zouden immers de eerste teksten zijn die een machine vlekkeloos zou vertalen, aldus de ontwikkelaars van allerlei machinevertaalsoftware.  Dit jaar heb ik helaas geen eenvoudige handleiding rond veiligheidsuitrusting, maar deze keer is het de bedieningshandleiding voor de waterinstallatie in een camper. Zou DeepL mij van mijn stoel blazen of haal ik opgelucht adem?

In eerste instantie was ik verbaasd van de verbeteringen die DeepL voor de talencombinatie Duits-Nederlands uit zijn hoed toverde: hij vertaalde, precies zoals het hoort, een Duitse infinitief werd in het Nederlands een imperatief. En dat is een fout die zelfs veel menselijke technische vertalers nog maken! Een knap staaltje techniek, dacht ik.

Maar als we het dan over techniek hebben, dan ging het toch weer de verkeerde kant op…

Een technische tekst bevat veel technische terminologie die al dan niet contextgebonden is. De niet-contextgebonden terminologie had DeepL meestal juist ( Tankdeckel, Revisionsdeckel ) maar bij contextgebonden terminologie gaf hij niet de beste vertaaloplossing ( Klappdeckel werd scharnierend deksel). Een ander duidelijk voorbeeld hiervan is volgende zin:

Tankdeckel mit dem Schlüssel der Einstiegtür linksdrehend bis zum Endanschlag entriegeln.

De toegangsdeur is hier namelijk gewoon ‘de deur van de camper’ en, raar maar waar, had hij hier ook de vaste term ‘eindaanslag’ niet in zijn geheugen.

Wat mij wel steeds blijft verbazen, is de slechte spellingskwaliteit. De enige reden die ik hiervoor kan bedenken is dat heel veel materiaal niet door professionele vertalers wordt aangeleverd, waardoor de database een hoger aantal foutieve spellingen dan juiste spellingen bevat. Als je weet dat ik onlangs onderstaande fout nog in de testvertaling heb gezien van het vertaalbureau dat met mij meedong voor deze grote vertaalopdracht voor campers, dan is dat niet te verwonderen. Als zelfs menselijke vertalers de spellingsregels niet juist beheersen…

Wat DeepL blijkbaar ook nog niet onder de knie heeft, zijn idiomatische woorden: wat in de ene taal wordt omschreven, is in een andere taal misschien wel gewoon in één woord te vatten: Taste für die Toilettenspülung is in het Nederlands gewoon ‘toiletknop’.

En niet elke taal hanteert dezelfde idiomatische werkwoorden:

Durch Betätigen des Wasserhahnes bzw. der Taste für die Toilettenspülung, wird die Wasserpumpe aktiviert.

(Een waterkraan druk je niet in.)

Bovenstaand voorbeeld was al een duidelijk voorbeeld van hoe hij veel te dicht bij de brontekst blijft en dus te letterlijk vertaalt, maar het kan nog erger:

– Um den Tankdeckel zu entfernen, diesen mit der Hand gedrückt halten  und linksdrehend abnehmen.

Mijn vertaling : Om de tankdop te verwijderen, moet u hem ingedrukt houden en vervolgens naar links draaien.

Hierbei muss ein leichter Widerstand überwunden werden.

Den Tankdeckel daher immer mit leichtem Druck drehend öffnen und schließen. Eine Fehlbedienung kann zu Defekt und Undichtigkeit des Tankdeckels führen!

Uit het laatste voorbeeld blijkt duidelijk dat hij elke zin als een losse zin beschouwt en niet naar het geheel kijkt.

Mi jn vertaling : Daarom moet u de tankdop altijd met een lichte druk draaien om hem te openen en te sluiten. Doet u dit niet, dan kan de tankdop beschadigd raken en niet meer lekdicht zijn.

Dat is, denk ik, waarom velen denken “Ach, dat is toch kinderspel een handleiding laten vertalen door DeepL”. Ze vergeten dat ook een handleiding vlot leesbaar moet zijn. Beeld je eens in dat jij deze camper koopt en je wilt weten wat je allemaal moet doen om te voorkomen dat de leidingen tijdens de winterstop dichtvriezen. Dan wil je toch duidelijke aanwijzingen krijgen waar je meteen mee aan de slag kan en niet eerst nog moeten uitpuzzelen wat er nu eigenlijk bedoeld wordt zoals in deze zin:

Um Verwechslungen mit der Dieseltankfüllöffnung auszuschließen, ist der abschließbare Tankdeckel der Wassertankfüllöffnung Blau für Wasser gekennzeichnet (Schwarz für Dieselkraftstoff) .

Zeg nu zelf, die zin moet je toch twee keer lezen voor je hem begrijpt? Dan is mijn vertaling toch veel beter?

Mi jn vertaling : Om te voorkomen dat u zich vergist tussen de dieseltankvulopening en de watertankvulopening, heeft de afsluitbare tankdop van de watertank de blauwe kleur van water (de tankdop van de dieseltank is zwart).

Om een tekst vlotter leesbaar te maken, kan het handig zijn om de volgorde van de bijzinnen te wijzigen zoals in dit geval:

– Um eine Besiedelung durch Mikroorganismen im Warmwasserbereiter zu vermeiden, sollte die Heizung auf Sommerbetrieb weiter laufen, auch wenn kein Warmwasser gewünscht wird.

Mijn vertaling : Om te voorkomen dat micro-organismen zich in de warmwaterbereider settelen, moet de verwarming in de zomermodus, ook als er geen warm water nodig is, blijven draaien.

Mijn vertaling : Al naargelang wat u met de camper wilt doen, zet u de regelklep in de camping- of rijmodus.

Durch Drehen und Tippen der Menü-Taste auf die Symbole in der oberen Menüzeile, Raumtemperatur hochfahren, Energieart und Wassertemperatur anwählen.

Stromaufnahme max. = 5,2 Ampere

Die Wasserpumpe ist mit einer 10 Ampère Flachstecksicherung auf dem Belegplatz Pos. 12  an der Relaisbox geschützt.

Mijn vertaling: De waterpomp is beveiligd met een platte zekering van 10 A op pos. 12 in de relaiskast.

(ook de terminologie zit hier fout, het is niet ‘beschermd’ maar beveiligd en geen ‘smeltzekering’ maar platte zekering en het is niet ‘op de relaiskast’ maar in de relaiskast)

DeepL houdt ook geen rekening met regionale verschillen zoals camper en kraanwater (Nederland) en mobilhome en kraantjeswater (België) en hij voelt ook niet aan dat het gevaarlijk is om te spreken van drinkwater in campers (het is immers niet zo dat in elk land dat je gaat kamperen het water uit de kraan ook echt drinkbaar is, ook al roept ‘drinkwater’ dat wel op.

Conclusie: Om louter te weten wat er bedoeld wordt, kan DeepL misschien wel helpen, maar het evenaart nog altijd bijlange niet de kwaliteit van een menselijke vertaler.

Opgelet: er bestaan wel manieren om als professionele vertaler van machinevertalingen gebruik te maken als hulpmiddel. Zo heeft SDL Trados, de marktleider in vertaalsoftware (is niet hetzelfde als machinevertalingen!) een functionaliteit – NMT (Neural Machine Translation) – waarmee je de automatische vertaling kan laten meelopen tijdens je vertaalwerk als een vorm van AutoCorrect zoals op je smartphone.

MemoQ, een ander groot professioneel vertaalprogramma heeft dan weer Muse, een automatische vertaalfunctie die je kan trainen op basis van je eigen vertaalgeheugens.

Dergelijke oplossingen zijn in geen geval te vergelijken met wat DeepL automatisch voor jou doet. Bij NMT en Muse blijft het nog altijd de vertaler die vertaalt, niet de machine.

Mijn vorige praktijktesten met DeepL kan je hier terugvinden:

Ook interessant om lezen is het artikel DeepL op de rooster.  Daarin gaat het over vertalingen Nederlands-Frans (met terugvertaling die veel duidelijk maakt).