DeepL en technische vertalingen in 2022

Elk jaar opnieuw doe ik een test met DeepL om te zien of de machinevertaling is geëvolueerd. Ik gebruik hiervoor steeds een soortgelijke, niet al te technische tekst om te kunnen vergelijken en omdat zwaar technische teksten ook voor menselijke vertalers knap lastig zijn, laat staan dus voor machines. Mijn bedoeling is om te kijken of DeepL dezelfde kwaliteit kan leveren als ik bij licht technische vertalingen. Is het al zo ver?

Ik begin bij het begin… kan DeepL(*) typisch technische uitdrukkingen herkennen en juist vertalen als ik hem vraag om een heel hoofdstuk in één beweging te vertalen?

Het antwoord is in 2019 voor Duits-Nederlands nog steeds neen:

Beide zijn heel typische begrippen waarvan ik eigenlijk uitging dat DeepL die wel juist zou hebben. Tot mijn verbazing bleek dat dus niet het geval.

En hoe zit het met vrij standaard terminologie zoals ‘verlängerte Anschlusskabel’, ‘ Überström – Sicherheitsventil’? Beide vertaalde DeepL fout:
– verlengde aansluitkabels zijn gewoon verlengsnoeren,
– overloopveiligheidsklep is een overstroomventie.

Andere fout: NOT-AUS vertaal je als NOOD-UIT-schakelaar en niet als NOODGEVALLEN-UIT.

En daar komen we meteen op een ander punt – een punt waar ook ervaren vertalers vaak nog de fout in gaan: een klep en een ventiel zijn niet hetzelfde. Een klep heeft een mechanische werking, terwijl een ventiel bij gassen wordt gebruikt. In een context van een stroomreiniger is het dus geen veiligheidsklep maar een veiligheidsventiel.

In technische vertalingen is het heel belangrijk dat je steevast dezelfde terminologie gebruikt om geen verwarring te creëren bij een onervaren lezer. Dat is iets waar in het origineel ook niet altijd rekening mee gehouden wordt. Dat was in deze vertaling niet anders: er werd zowel gesproken van een Dampfreiniger als een Hochdruckreiniger in het Duits. Overal dezelfde toestelbenaming gebruiken is fundamenteel.

Dat geldt dan vanzelfsprekend ook voor synoniemen die in het origineel mogelijk wel door elkaar gehusseld worden. Met andere woorden: niet dan stoomstraallans, dan eens lans en vervolgens jetlans. De beste vertaling – spuitlans – gebruikte DeepL in de twee machinevertaalde hoofdstukken zelfs nergens.

Als technisch vertaler moet je kritisch kijken naar de originele tekst en bedenken “Is dat in deze context de juiste term?” Als het gaat om een handleiding voor een hogedrukreiniger zou ik persoonlijk nooit van een ‘machine’ spreken in het Nederlands, ook al staat dat er misschien wel in het Duits.

Arbeitsbereich is een typisch woord dat je maar heel zelden letterlijk als werkbereik – of zoals DeepL in deze tekst als ‘werkruimte’ – kunt vertalen. Afhankelijk van de activiteit moet je dit omschrijven. In dit geval dus ‘de te reinigen zone’.

‘Nicht eingewiesene Personen’ zijn maar heel zelden ‘ongetrainde personen’ zoals DeepL voorstelde. Het zijn meestal personen die niet zijn geïnstrueerd in het gebruik van het toestel/de machine (of die de handleiding niet hebben gelezen).

Wie denkt dat technische vertalingen vaak letterlijke vertalingen zijn, heeft het fout. Je moet altijd vertalen op maat van de lezer. Is de lezer een expert, dan kan je moeilijkere woorden gebruiken, maar als de lezer geen ervaring heeft met het toestel/de machine, moet je je taalgebruik op hem afstemmen.

Dat is iets waar je ook als technical writer in de originele taal rekening moet mee houden, en dat is niet zo eenvoudig als het lijkt. Als technical writer ken je het toestel meestal van binnen en van buiten en dan is het knap lastig om je in een onervaren persoon te plaatsen.

Als technisch vertaler kan je hier een meerwaarde betekenen als je dat (ook) in de vertaling toepast. Ook dat is een taak van een menselijke vertaler wat een machinevertaling in mijn ogen nooit zal kunnen ‘aanvoelen’.

Voor bepaalde zinnen – zij het wel minder dan ik had verwacht – gaf hij een veel te letterlijke vertaling:

Al bij al lijkt DeepL weliswaar verbetering te hebben geboekt bij vertaling vanuit het Duits naar het Nederlands, maar naar mijn gevoel is er nog veel werk aan de winkel. Een revisieronde door een menselijke vertaler zou de vertaling weliswaar kunnen verbeteren, maar ik vraag mij ten zeerste af of de vertaler de gecorrigeerde vertaalde tekst op maat van de lezer kan maken zonder een grondige hertaling. En zo een hertaling is vaak meer werk dan het gewoon opnieuw, from scratch, te vertalen.

(*) Deze test is gedaan met de gratis versie van DeepL. Het is zeker mogelijk dat DeepLPro betere resultaten geeft. Mijn bevindingen zijn mogelijk niet representatief voor andere talencombinaties.