Naast vertalen doe ik als freelancevertaler vaak ook revisiewerk. Dat houdt in dat ik vertalingen van anderen nalees in de zin dat ik de brontaal en de doeltaal naast elkaar leg. Bij een goede vertaling komt dit neer op de puntjes op de i zetten en hoeft de revisor niet veel meer op te zoeken. Bij een middelmatige vertaling moet je alles opzoeken omdat je nooit zeker weet, wat de vertaler wel of niet heeft opgezocht en al dan niet correct heeft vertaald. Maar hoe weet jij dat dit (goed) is gedaan, bij bijvoorbeeld een cruciale handleiding?

Geen manual maar…

Een handleiding is altijd op dezelfde manier opgebouwd en heeft dus ook altijd dezelfde delen en elementen die steeds terugkomen. Een veelvoorkomende fout is ‘bedieningshandleiding’. In het Nederlands volstaat handleiding omdat bediening eigenlijk dubbelop is (dit geldt eigenlijk ook voor de andere talen, maar ik spreek hier nu voor het Nederlands, mijn vakgebied).

Alleen wanneer er een onderscheid gemaakt wordt tussen de bediening en het onderhoud, kan je dat verschil ook in de vertaling doorvoeren. In dat geval spreken we van een gebruikshandleiding (België) of een gebruikershandleiding (voor België en Nederland) en daarnaast een onderhoudshandleiding (ook wel onderhoudshandboek genaamd).

Een gebruiksaanwijzing of een gebruiksinstructie is voor kleiner van formaat, maximaal een aantal pagina’s en meestal voor toestellen (of speelgoed) die geen of weinig gevaren inhouden.

Sommige zaken kan je pas in de loop van de vertaling correct vertalen, en soms is het zelfs echt nodig om het na te vragen bij de klant. Dat is bijvoorbeeld een absolute must bij de term ‘ Betreiber’ in het Duits. Dit kan namelijk zowel de exploitant, als de eigenaar zijn. Een exploitant is namelijk niet perse eigenaar, maar kan het goed ook via een leasingcontract in gebruik hebben.

Bijvoorbeeld  ‘ ein Betreiber eines Anhängers ’ in een context van containertransport.  Een exploitant kan je bijvoorbeeld wel zijn van een wagenpark maar van een oplegger? Bij een machine wordt het al meer aanvaard. Toch zou ik in beide contexten de voorkeur geven aan een omschrijving: het bedrijf dat … exploiteert (tenzij het uiteraard gaat om een de effectieve eigenaar).

Een term waaraan je een goede vertaling kan onderscheiden van een middelmatige, is de vertaling van het Duitse ‘ Hinweise’ in het Nederlands: instructies en voorschriften zijn veel dwingender – en dus toepasselijker in handleidingen – dan het zachtere ‘aanwijzingen’. Denk maar aan veiligheidsinstructies/-voorschriften versus veiligheidsaanwijzingen.

Als het echter over de gevarenniveaus gaat, dan is Hinweise – wat je in het woordenboek ook kan terugvinden als ‘tip’ – in handleidingen: Opgelet of Let op . Om volledig te zijn, dit zijn de niveaus die je in elke handleiding kan terugvinden:

Beachten heeft volgens de Van Dale twee betekenissen. Beide betekenissen zijn in handleidingen gebruikelijk, maar alles hangt af van de context.

Een middelmatige vertaler die klakkeloos vertaalt, heeft het niet alleen over aanwijzingen die de chauffeur in acht moet nemen maar heeft het ook ‘over de hoogte van de aanhanger in acht nemen bij het binnenrijden in een hal’. Voel je het verschil?

Iets waaraan je heel gemakkelijk een vertaling vanuit het Duits (maar ook vaak het Frans) herkent, is de infinitiefconstructie. In het Nederlands is die veel minder gebruikelijk dan in vele andere talen, op enkele uitzonderingen na zoals ‘goed schudden voor gebruik’. Maar een hele handleiding vol met imperatief-opsommingen oogt zeer vertaald en leest ook niet vlot voor de lezer/machineoperator.

Er is echter één context waar de vertalingen altijd infinitief dienen te zijn en dat zijn de vaste officiële vertalingen van de H- en P-zinnen gaat.

Daar is het antwoord heel eenvoudig: TIJD .

Een professionele vertaling van goede kwaliteit kan worden nagelezen tegen een tempo van 1600 woorden per uur. Bij een middelmatige vertaling is dit vaak maar de helft. Kortom, een goede vertaling vraagt minder revisietijd, waardoor de vertaling vaak sneller dan gepland geleverd kan worden.

Bovendien gaat het in dergelijke gevallen echt alleen om de puntjes op de i en is het eindresultaat altijd beter dan een gemiddelde vertaling. 

Lees dan zeker ook: