Waarom is het zo belangrijk dat uw vertaling wordt nagelezen?
Als vertaler weet ik als geen ander hoe belangrijk het is om nog eens een tweede paar ogen je vertaalwerk te laten nalezen. Een foutje is gauw gemaakt. Als je de hele tijd aan een tekst gekluisterd zit, zie je bovendien op den duur over fouten heen. Veel vertaalbureaus vinden dat een vertaling van goede vertaler niet hoeft te worden nagelezen, maar dat is niet mijn visie…
Soms is het juist maar…
In de vertaling van een persartikel over de fusie van twee luchtvaartmotorbedrijven schreef de vertaler “ Wij zijn trots dat we onze klanten nu een nog uitgebreidere dienstverlening kunnen verstrekken ”. Kijk jij raar op? Kan ik geloven. Dat deed ik als revisor ook. Of vind jij dit OK? Dan stel ik voor dat je de zin even voorlegt aan een paar collega’s voor je verder leest….
Het addertje zit hem in ‘ wij zijn trots dat
‘. Dit is een constructie die volgens de Taaltelefoon, waar je voor alle taalvragen terechtkan, steeds meer ingeburgerd raakt en ondertussen is goedgekeurd (zij verwezen mij naar de ANS, de Algemene Nederlandse Spraakkunst
en Taaladvies). 
Sommige mensen – zoals de vertaler – zien hier dus geen graten in, maar anderen – zoals ik en misschien ook je – fronsen hun wenkbrauwen. Reden: wij verwachten “ Wij zijn er trots op dat ” of “ Met trots delen wij je mee dat ”.
Dit soort constructies – zonder voorzetsel – zijn weliswaar aan een opmars bezig, maar lang niet elke constructie is al goed ingeburgerd. ‘ Zorgen dat ’ is ook zo een voorbeeld. Dat wordt door het merendeel van de mensen – en dus ook door Taaladvies, het officiële adviesorgaan over de Nederlandse taal waar De Taaltelefoon steeds om raad gaat vragen bij twijfels en dat je zelf ook online kan raadplegen, als correct Nederlands beschouwd, maar er zijn ook nog een heleboel mensen (zoals ik) die toch nog ‘ervoor zorgen dat’ verwachten, omdat het er is ingedramd op de schoolbanken.
Dit is een van de redenen waarom je een vertaling best laat nalezen.
Als je lezer struikelt over een bepaalde constructie, is hij afgeleid van de boodschap en dat is precies wat je moet vermijden.
Nalezen heeft meerdere functies: de ‘regionale tintjes’ verwijderen, de tekst begrijpelijk maken, zonder dat er al te veel wenkbrauwen gefronst worden en zorgen dat er geen verwarring kan ontstaan.
Nobody is perfect
In het slechtste geval gaat de revisor met de correctiepen de tekst te lijf. Dat gebeurde bijvoorbeeld bij een opleidingsproject voor een kledingfabrikant. Daar had de vertaler gezegdes letterlijk vertaald. Bovendien wemelde de vertaling van grammatica-, spellings- én zelfs interpretatiefouten.
In zo’n gevallen is het nalezen veel meer dan de puntjes op de i zetten. Dan is het echt herschrijven en herkauwen tot het resultaat er goed uitziet. Als jij dat als klant zelf moet doen, ben je heel veel tijd kwijt. Een klant van mij is voor hij met mij in zee ging acht uur bezig geweest om een vertaling, die overduidelijk niet was nagelezen, op te schonen. En dat terwijl hij er vanuit ging dat hij van het vertaalbureau een kant-en-klare tekst – klaar voor druk zou krijgen…
Bij herwerkte teksten is nalezen zelfs nog belangrijker…
Bij de revisie van vertaling van een Duitse handleiding voor een grijprobot voor radio-actieve omgevingen bleek dit overduidelijk. De vertaling was grotendeels overgenomen van een vorige versie van de handleiding, maar in tegenstelling tot wat je misschien denkt, is het zeker in zo’n gevallen belangrijk om de hele tekst na te lezen. Meer hierover kan je lezen in mijn artikel ‘ Een klein stukje maar ’, dat precies dit thema – het herwerken/aanvullen van bestaande teksten – behandelt.
Alleen als wij zelf de vorige versie hebben vertaald en de tekst reeds grondig is gereviseerd, zullen wij de revisie beperken tot de nieuwe tekst (al zullen we er altijd nog wel even in vogelvlucht doorgaan voor de samenhang).
In het geval van deze Duitse handleiding was ik bijzonder aangenaam verrast door de kwaliteit van deze toch wel zeer technische vertaling. De vertaler begreep zijn vak. Toch was ook hij niet foutloos:
- Leicht vergasend = licht gashoudend;
- Der Aufenthalt unter schwebenden Lasten ist verboten! In het Nederlands gebruiken we ‚het oponthoud‘ niet in deze betekenis;
- Gelenke = scharnierpunten (gewrichten is veeleer voor mensen);
- Klemmenkasten = klemmenblok;
- Abdeckhaube = afdekkap voor deze installatie want hij is van harde kunststof (in de andere handleiding ging het om een hoes);
- Erledigung jedes Inspektionsschritts mit Stempel oder Haken bestätigen. Het gaat hier niet om een ‚haakje‘ maar om een ‚vinkje‘ in het Nederlands (dit heb ik voor alle zekerheid zelf even nagevraagd bij het vertaalbureau).
Het jammere aan deze zaak is dat de klant de eerste handleiding – zo’n 150 pagina’s – ongereviseerd heeft gekregen. Als ze was gereviseerd, was de vertaling foutloos geweest. En dat is toch wat je als klant wenst? Tenzij je uiteraard om bepaalde redenen afziet van een revisiefase.
Een ander artikel dat ik hierover geschreven heb is: Reviseren: een vak apart. Een ander artikel dat zeker de moeite waard is om te lezen en het belang van nalezen vanuit een praktijkvoorbeeld toelicht is: Vertalingen in meerdere talen.
Ik geef in dit kader ook gastcolleges aan hogescholen en webinars voor freelancevertalers . Voor meer informatie hierover, mail me.
