Starten als zelfstandig vertaler: werken voor vertaalbureaus (3)

Klanten vinden is een thema dat veel vertalers bezighoudt en dat is niet meer dan normaal. Elke zelfstandige ondernemer is continu op zoek naar nieuwe klanten, dus ook jij als freelancevertaler.  Maar het is een feit dat het behoorlijk lastig is om de juiste klanten te vinden. Meer zelfs, het is behoorlijk veel moeilijker geworden dan toen ik startte. En toch is er nog steeds een toekomst voor jou als zelfstandig vertaler. Als je maar volhardt en je eigen waarden volgt.

Er zijn twee pistes:

Werken voor vertaalbureaus is de makkelijke optie, al moet ik er hier wel bij zeggen dat ‘makkelijk’ relatief is. Je gaat ook hier flink aan de bak moeten om bij de goede vertaalbureaus binnen te raken. Het voordeel van deze piste is dat zoeken op ‘vertaalbureaus’ makkelijker is dan zoeken naar “jouw” eindklanten. Je doelgroep is dus vrij goed afgetekend en vrij ruim.

Vertaalbureaus zullen je soms vragen een testvertaling te maken. Ga daar zeker op in, maar doe nooit meer dan 300 woorden gratis. Ik weet dat er vertalers zijn die geen gratis testvertalingen (meer) doen, maar ik vind dat je het jezelf dan onnodig moeilijk maakt. Er zijn al zoveel voorwaarden waaraan een goed vertaalbureau moet voldoen dat testvertalingen weigeren voor mij een stap te veel is.

Hetzelfde geldt voor je CV sturen. Hoe kan een vertaalbureau anders weten wat voor vlees het in de kuip heeft? Als je bijvoorbeeld als jobstudent in een sector hebt gewerkt, is dat een troef als je in die sector gaat vertalen. Vertaalbureaus zullen je eerder een kans geven gezien jouw ervaring. De CV is trouwens verplicht voor ISO-gecertificeerde vertaalbureaus. Zij hebben die nodig om te voldoen aan de ISO-norm. Sommige vertaalbureaus vragen die zelfs jaarlijks opnieuw op om op de hoogte te blijven van je bijscholingen, nog iets wat wordt vereist voor de ISO-certificering.

Als je net begint, én je bent wat handig, kan je werken met vertaaltools van bureaus, maar het is net zo goed verdedigbaar om te kiezen voor jouw eigen CAT-tool. Maar hoe je het ook draait of keert, je zal moeten investeren in Trados of MemoQ als je voor vertaalbureaus wilt werken. Hierover later meer.

Let op: lees eerst goed de andere voorwaarden vooraleer je met een vertaalbureau in zee gaat en/of een testvertaling doet. Als er iets niet goed voelt voor je, vraag het dan na in de facebookgroepen voor vertalers (GentVertaalt en Vertalerskoffiehoek bijvoorbeeld) of houd de boot meteen af. Zo vermijd je dat je nutteloze testvertalingen maakt. Ga ook niet zomaar in op ‘tenders’. In deze facebookgroepen lees je waarom. Ook van platformen die werk voor allerlei freelancers aanbieden, zou ik ver weg blijven. De kans dat je daar een correcte prijs gaat krijgen, is heel klein.

Ik maak altijd een onderscheid tussen drie soorten vertaalbureaus:

Bij de megagrote, internationale vertaalbureaus ga je zelden acceptabele tarieven krijgen en vaak moet je ook nog eens akkoord gaan met een bijzonder lange betaaltermijn. Let wel: er zijn zeker uitzonderingen. Ik heb in totaal slechts voor één uitzondering gewerkt, maar er zijn er ongetwijfeld meer. Helaas is dat ene bureau gefuseerd met een andere gigant en gingen de tarieven omlaag. Daarom is de samenwerking een stille dood gestorven. Grote vertaalbureaus hebben voor mij één groot nadeel:

Dit klinkt misschien in jouw ogen niet belangrijk, maar je zal merken dat dit snel zal aanvoelen als ‘bandwerk’.

De middelgrote tot grote vertaalbureaus zijn vaak maar niet altijd gespecialiseerd. Als je een specialisatie hebt, schrijf dan zeker de gespecialiseerde bureaus aan. Heb je nog geen specialisatie, schrijf dan in de eerste plaats de ‘algemene’ bureaus aan. In alle gevallen moet je een correcte prijs de basis van de onderhandelingen zijn. In mijn andere blogs lees je daar meer over.

Tenzij je Engels in je talenpakket hebt (remember de vijver met vissen uit mijn eerste artikel ), zou ik je aanraden een betaald lidmaatschap op Proz.com te nemen en op zowat alle aanvragen te reageren. Proz.com is een platform waar vertaalbureaus vertaalopdrachten op posten. De meningen over dit platform zijn verdeeld. Met de opkomst van machinevertalingen is Proz.com veel van zijn waarde verloren, omdat vertaalbureaus proberen het onderste uit de kan te halen. Het platform heeft een heel oudbollig design maar toch zou ik je aanraden om het een kans te geven en minstens voor één jaar een betalend lidmaatschap te nemen: je hoeft er maar één job uit te halen en het is terugverdiend. En als dat vertaalbureau je vaker werk stuurt, is je eerste vaste klant binnen.

Via dit kanaal heb ik het merendeel van mijn vertaalbureauklanten gevonden en voor een aantal van hen werk ik nu, bijna twintig jaar later, nog steeds. Sommige van die bureaus zijn ondertussen gefuseerd, maar ze blijven wel nog steeds fijn om mee samen te werken. Uiteraard geldt ook hier dat je eerst goed de algemene voorwaarden – de prijs is het allerbelangrijkste – moet lezen en dat je je er goed moet bij voelen.

De vertaalbureaus waar ik mijn pijlen op zou richten, zijn de boutique-vertaalbureaus. Dat zijn vertaalbureaus waar de eigenaar zelf ook vertaalt (of vertaald heeft). Heel vaak hebben ze een of meer specialisaties. Zo ken ik een vertaalbureau dat gespecialiseerd is in beëdigde vertalingen in alle talen, een vertaalbureau dat ook websiteteksten schrijft en copywriting aanbiedt en een collega van mij combineert meer redactioneel vertaalwerk voor allerlei magazines met juridische vertalingen.

De goede (middel)grote vertaalbureaus en boutique-bureaus investeren in een goede relatie met hun leveranciers, met jou dus. De vertaalbureaus waarvoor ik nog steeds werk, werken zo goed als allemaal met een geautomatiseerd projectmanagementsysteem, maar ze sturen wel nog steeds een persoonlijke mail en ze geven je de tijd om de documenten te bekijken en te reageren. En vaak gaan ze ook akkoord met een langere deadline als je niet meteen beschikbaar bent.

Zo werk ik voor een vrij groot Kroatisch bureau dat met XTRF werkt en met een Duits bureau met Plunet en een Zwitsers vertaalbureau met een eigen portaal.

Zeker als je voor vertaalbureaus wil werken, zal je moeten investeren in een CAT-tool. De twee belangrijkste zijn MemoQ en SDL Trados. Ze zijn compatibel met elkaar, met uitzondering van de serverversie. Wie nog niet zo lang geleden is afgestudeerd, zal hiervan (hopelijk) al geproefd hebben op de universiteit of hogeschool. In mijn blogs ‘ Het vertaalprogramma MemoQ onder de loep ’ en ‘ Hoe werkt een professionele vertaler in de praktijk? ’ ga ik hier iets dieper op in, maar vraag gerust meer informatie.

Je kan ook via mijn coaching een introductie via Zoom op maat krijgen: een vergelijking tussen beide programma’s met de voor- en nadelen of een uitdieping van een van beide als je al een keuze gemaakt hebt of al een van beide hebt aangekocht.

Op Proz.com zijn er regelmatig groepsaankopen met heel aantrekkelijke kortingen. Beide softwarefabrikanten bieden 1 maand free trial aan.

Zoals gezegd is werken in onderaanneming voor vertaalbureaus de makkelijkste en de snelste weg om ervaring op te doen en de eerste stap in de vertaalwereld te zetten, maar daarin zit hem ook een valkuil: het lijkt makkelijk geld verdienen maar je vergeet dat je moet kijken of de tijd die je erin steekt in verhouding is met wat je ervoor betaald krijgt.

Je kan je blindstaren op € 6000 maar vergeten dat je om dat bedrag te factureren, zowat drie maanden keihard moet werken (100.000 woorden x € 0,06), dan is € 6000 algauw heel relatief, om niet te zeggen véél te weinig om rond te komen. In mijn blog ‘ ‘Het kostenplaatje van een freelancevertaler ’ ga ik wat dieper in op alle kosten die je als zelfstandig vertaler moet maken en in mijn blog ‘ Ik ben beginnend freelancevertaler maar hoe bepaal ik mijn woordprijs? ’ wil ik even laten stilstaan bij de prijzen die vertaalbureaus voorstellen.

Maar naast het woordtarief zijn er nog zaken waar je op moet letten als je een samenwerking met een vertaalbureau overweegt.

Je mag als startende vertaler weliswaar niet te kieskeurig zijn, maar bespaar jezelf de miserie en frustraties en ga meteen voor de juiste vertaalbureaus. Houd vast aan je eigen waarden en normen: voelt het niet goed, doe het dan niet. Ook niet als je het geld echt nodig hebt. Je zal niet de eerste zijn die niet betaald wordt.

Persoonlijk ben ik ook geen voorstander van vertaalbureaus die eisen dat je werkt in een door hen ontwikkelde CAT-tool, want dan kan je zelf geen TM’s opbouwen. Maar het gaat mij te ver om dit pertinent te weigeren. Wel raad ik je aan om in facebookgroepen te kijken wat de ervaringen van andere vertalers zijn met dergelijke tools: als je veel negatieve verhalen leest, dan zou ik ervan afzien. Hoe langer jij erover doet om wegwijs te worden in de tool of om problemen op te lossen, hoe minder je uiteindelijk per uur zal overhouden.

Er zijn ook specialisaties waar je hoofdzakelijk via gespecialiseerde vertaalbureaus werk zal vinden. Grote internationale bedrijven zoals Microsoft en SAP werken bijvoorbeeld liever niet rechtstreeks met individuele freelancevertalers, maar kiezen voor grote vertaalbureaus die hen voor alle talencombinaties en/of met grote volumes kunnen helpen. Ook de bankensector is zo een sector.

Dit wil echter niet zeggen dat je geen kans maakt als je de grote internationale bedrijven zelf zou aanschrijven, het is alleen niet zo eenvoudig en er spelen ook andere factoren een rol, maar wie niet waagt, niet wint. Ik ken tig voorbeelden van vertalers die zo een grote klant hebben binnengerijfd die je op het eerste zicht niet zou koppelen aan een freelancevertaler…

Heel wat vertaalbureaus – gelukkig niet allemaal – gebruiken machinevertalingen als extra drukkingsmiddel: ofwel eisen ze van jou dat je voor een erbarmelijk tarief post-editing gaat doen, ofwel zeggen ze dat je nu dankzij MT veel sneller en meer kan vertalen en dat een lagere prijs dus gerechtvaardigd is.

Trap hier niet in. Bereken heel concreet wat je minstens per uur moet verdienen om rond te komen, tel daar een veiligheidsmarge en wat vakantie- en je gemiddelde ziektedagen per jaar bij en hanteer dat als absolute minimum uurprijs.

Stel dat je PEMT gaat doen – als Engels vertaler kan je er nog nauwelijks onderuit vrees ik -, wees dan heel voorzichtig en leer uit je ervaringen: toets het werk af aan de prijs en trek je conclusies. Zie je dat het winstgevend is en goed verdient, mooi zo. Zie je dat je amper rondkomt, stop er dan mee voor dat type teksten of dat bureau, of stel andere voorwaarden.

Ik heb zelf weinig tot geen ervaring met PEMT maar ik kan me voorstellen dat het voor bepaalde specialisaties winstgevend kan zijn, zeker als machinevertaling wordt gebruikt zoals het oorspronkelijk is bedoeld (zie hiervoor mijn artikel: Machinevertaling, aan welke kant sta jij ).

De enige ervaring die ik er al mee heb, zijn websiteteksten en interviews en die konden ik en mijn team helemaal opnieuw doen. Op basis van die ervaring en rekening houdend dat dit hoogstwaarschijnlijk meer werk gaat zijn dan een gewone revisie(*), kwam ik uit op een woordprijs van € 0,08, maar als ik jou was zou ik met een uurprijs werken. Dat is voor alle partijen het eerlijkste. En tegen dat argument kan een vertaalbureau moeilijk iets inbrengen (al zullen ze het wel proberen).

Nog een laatste gouden tip: Als je besluit om eerst wat ervaring op te doen en in onderaanneming te werken voor vertaalbureaus, dan raad ik je ook aan om tijdens de vakanties beschikbaar te zijn. Dan zijn de vaste vertalers vaak met verlof en dat is jouw kans om een voet tussen de deur van het vertaalbureau proberen te krijgen, en wie weet een van hun vaste vertalers te worden.