Het vertaalprogramma MemoQ onder de loep

MemoQ is een professioneel vertaalprogramma dat door heel veel vertaalbureaus gebruikt wordt. In dit artikel vertel ik je hoe ik met MemoQ werk.

Een vertaalprogramma helpt je bij het vertalen. In het Engels spreken ze van ‘Computer Aided Translation Tools’ of CAT-tools , computerondersteund vertalen dus. De belangrijkste spelers op de markt zijn SDL Trados en MemoQ en DejaVu.

Ik ben jaren geleden – in 2005 om precies te zijn – gestart met Trados, omdat dat het programma was waar mijn toenmalige werkgever mee werkte. Sinds een paar jaar heb ik ook geïnvesteerd in MemoQ en ik merk dat de werkwijze daarvan mij meer ligt. Ik wil je met dit artikel wat wegwijs proberen te maken in hoe ik met MemoQ werk en welke functies ik zowat dagelijks gebruik.

Een CAT-tool bestaat uit twee cruciale delen:

Het vertaalgeheugen werkt als een grote zoek- en vervang: stel dat je een bepaalde zin in het verleden al eens vertaald hebt in je vertaalprogramma, dan gaat hij die zin recupereren en meteen voorstellen. Ook als het in lichte mate is gewijzigd. Je kan zelf aangeven tot hoe ver die wijzigingen mogen gaan.

De termbase is handig om vaak voorkomende termen in op te slaan. Bovendien werkt dit net als je smartphone met een AutoSuggest-functie die je de termen alvast voortypt. Dat scheelt al behoorlijk wat typwerk.

Bovendien kan je in een termbase ook grammaticale informatie over het woord opslaan. Ik beperk mij tot enkelvoud en meervoud maar er is meer mogelijk. Je kan ook definities of informatie van de klant per term toevoegen en zelfs een afbeelding. Ook alternatieven die je niet mag gebruiken, kan je hierin opslaan onder ‘Forbidden term’

Dit maakt een vertaalprogramma bijzonder handig als je voor bepaalde klanten steeds opnieuw soortgelijke teksten vertaalt. Denk maar aan handleidingen, boorddocumenten van auto’s, maar ook jaarrapporten, contracten en andere juridische documenten, webshopproducten,…

Nagenoeg voor elke specialisatie lijkt mij een CAT-tool nuttig, met een kleine uitzondering voor literaire vertalingen alhoewel ik ook daar voordelen in zo een programma zie.

En als je ziet dat het importeren toch niet helemaal vlekkeloos is verlopen – er blijven bijvoorbeeld nog HTML-codes in de tekst staan – dan kan je die dankzij Regular Expressions wegfilteren. Dat heeft twee voordelen:

Ook meertalige Excel-bestanden waar misschien voor bepaalde cellen zelfs al een vertaling voorhanden is, kan je probleemloos importeren via het Multilingual delimited tekst filter.

Daarnaast heb je allerlei instellingen die je werk vereenvoudigen en je vertaalkwaliteit verhogen. Dit zijn degene die ik regelmatig gebruik:

MT-plugins zoals DeepL kunnen voor bepaalde vakgebieden nuttig zijn, maar voor technische vertalingen Duits en Frans naar het Nederlands vind ik het nog steeds niet handig (zie mijn andere blogs hierover).

Maar het gebruik van dergelijke CAT-tools vereist een zekere techniek en inzicht.
Het is in de eerste plaats een kwestie van uitproberen:

Dit zijn allemaal vragen die je voor jezelf op een rijtje moet zien te krijgen en/of minstens moet hebben uitgeprobeerd. Ik vind het heel erg belangrijk om mee te blijven met de meest recente technologieën en kies daarom voor de onderhoudslicentie. Zo heb ik toegang tot de meest recente versie. Via allerlei forums – onder andere Facebookgroepen en Proz.com – en conferenties ontdek ik vaak nieuwe dingen die ik dan uitprobeer.

Volgende zaken (*) heb ik op die manier ontdekt, getest en al dan niet goed bevonden:

Opgelet: dit is slechts een greep uit de mogelijke programma’s en functies. Dit is echt heel persoonlijk. Heel veel hangt af van je vakgebied(en), van je talencombinaties maar in de eerste plaats van je werkwijze. Zelf heb ik bijvoorbeeld onlangs op een vertalersconferentie kennisgemaakt met Okapi-tool Rainbow, Notepad++ en Sketch Engine. Deze tools heb ik nog niet uitgeprobeerd, maar kunnen voor bepaalde vakgebieden/soorten documenten zeker ook nuttig zijn.

Wat hier voor de komende maanden op het programma staat, is kijken wat de mogelijkheden zijn van MemoQ 10 door middel van YouTube-filmpjes en dergelijke.

Voetnoot: Ik weet dat er heel veel collega’s zijn die zich beperken tot het vertaalgeheugen en eventueel nog een termbase en daaraan genoeg hebben. Dat kan, maar ergens vind ik het zonde, want zo een CAT-tool is een grote investering en je kan er zoveel meer uit halen. Een groot voordeel als je blijft verdiepen in de nieuwste technologieën en mogelijkheden, is dat je kan anticiperen op problemen, overweg kan met bestanden die door de projectmanager van het vertaalbureau slecht zijn voorbereid, wegens een gebrek aan kennis van de CAT-tool).

Het is echt een kwestie van blijven jezelf verbeteren. De technologie evolueert, dus jij ook.